نوجوان یهودی ایرانی پلاکاردی با مضمون نوع دوستی در دست دارد
سی و هشت سال بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ در ایران و روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی، بیشتر نطق‌ها، تذکرها و اعتراض‌های نمایندگان زرتشتی، کلیمی، ارمنی، آشوری و کلدانی مجلس ایران در دوره های مختلف، درباره تبعیض های قانونی و تبلیغات منفی علیه این ادیان و پیروان ایرانی آنها است. آنها به تصویری که از جامعه و دین شان ارائه می شود اعتراض دارند. روز جمعه، سی ام مهرماه اسنفدیار بختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس ایران با انتشار نامه ای خطاب به امام جمعه اصفهان، بر “یکتاپرست” بودن زرتشتیان تاکید کرد و از او خواست به “ادیان الهی” احترام بگذارد. یوسف طباطبایی نژاد، امام جمعه اصفهان در خطبه های نمازجمعه گفته بود: “زرتشتیان قائل به این هستند که جهان دو خدا دارد که یکی از آنها برای خوبی‌ها است و دیگری برای بدی‌ها که آنها را یزدان و اهریمن نامیده‌اند.” کمی قبل تر و در ۲۶ تیر ماه، اسفندیار بختیاری با انتشار نامه ای به شهردار خرمشهر در جنوب ایران، به بنر همایش “بررسی فرقه های ضاله” در این شهر اعتراض کرده بود که در آن از دین زرتشت به عنوان “فرقه ای ضاله” یاد شده بود. نام روابط عمومی شهرداری خرمشهر در این بنر به چشم می خورد.
قانون اساسی ایران “ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی” را به عنوان تنها اقلیت های دینی در این کشور به رسمیت می شناسد که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و دراحوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می کنند.
آقای اختیاری در اسفند ۹۴ در دیدار با علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور ایران در امور اقوام و اقلیت های دینی، به عملکرد صدا و سیما انتقاد کرده و گفته بود: “چرا باید نامهای ایرانی که برگرفته از اسطوره های این سرزمین هستند مورد تمسخر قرار گیرد، چرا همیشه همه نام های ایرانی، دزد و انسانهای منفی در فیلم ها و سریالهاهستند؟”
او با انتقاد از وزارت ارشاد هم گفت: “وقتی ما می خواهیم یک کتاب را چاپ کنیم، همه چیز بررسی می شود، اما دیگران که بر علیه ما کتاب می نویسند و بدیهیات دین ما را زیر سوال می برند و به ما تهمت های بی اساس می زنند، از زیر دست ارشاد در می رود، چرا؟”
این مسئله البته تنها مختص ایرانیان زرتشتی نیست. سیامک مره صدق، نماینده ایرانیان کلیمی در دوره های هشتم، نهم و دهم مجلس هم در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، خواستار تفاوت قائل شدن بین “یهودیت و صهیونیسم” شده و گفت: “یهودی بودن لزوما به معنای صهیونیست بودن نیست و حتی صهیونیست بودن هم الزاما به معنی یهودی بودن نیست بلکه تعداد قابل توجهی مسیحیان صهیونیست داریم که به ویژه در آمریکا و کشورهای غربی فعالیت می‌کنند و تعداد قابل توجهی از یهودیان هم با صهیونیسم موافق نیستند و انتقادات جدی به رفتار و عملکرد دولت اسرائیل دارند.”
کودکان ارمنی در مدرسه آرمن در جلفای اصفهانکورس کیوانی، نماینده کلیمیان در مجلس چهارم در نطق پیش از دستور در جلسه علنی مجلس از “ترجمه و انتشار کتب یهودستیزانه، همانند «عقلای صیون» و همچنین ساختن فیلم های تلویزیونی و سینمایی و نیز بعضی تبلیغات منفی و تحریک کننده بعضی از رسانه ها بر علیه صهیونیست ها” به عنوان مهم ترین مشکلات جامعه کلیمیان در ایران یاد کرد که به گفته او که اغلب ناخواسته باعث ایجاد سوءتفاهم هایی بر علیه یهودیان می شود و همین امر رفته رفته جوی نا امن و ناخوشایند را برای جامعه کلیمی ایجاد می کند.
در آن زمان کتاب های مذهبی کلیمیان هم به گفته آقای کیوانی از سوی گمرک ایران اشتباهاً کتب صهیونیستی قلمداد می شد و گمرک این کتاب ها را از بین می برد. مسئله ای که با پی گیری های این نماینده مجلس تا حدودی رفع شد.
ارامنه ایران هم به نوعی دیگر با چنین تبلیغات منفی و ارائه تصویری نادرست از جامعه و دین خود مواجه هستند.
گئورک وارطان، نماینده ارامنه شمال در دوره های هفتم و هشتم مجلس در نطق پیش از دستور خود در مجلس اعلام کرده بود: “آنچه ما را به تکرار مکررات وا می دارد متأسفانه وجود ذهنیت و پندارهای اشتباهی است که نزد برخی از هم وطنان و حتی مسئولان برخی نهادهای دولتی در مورد اقلیت های دینی و از جمله ارامنهٔ ایران وجود دارد. آنچه را باید برای همیشه از اذهان مردم زدود تا بتوان وفاق ملی را جایگزین آن کرد قائل بودن به تفاوت های اجتماعی و مدنی بین اقشار گوناگون مردم است… یکی از این موارد تفسیر به رأی قانون از سوی برخی قضات محترم در مواردی است که یکی از دو طرف مورد داوری، پیرو یکی از ادیان شناخته شده در کشور، اما غیر مسلمان است.”
او گفته بود: “برای چندمین، و امیدوارم آخرین بار به هم وطنم بگویم که من از خودِ اویم و او از خود من. به هم وطنم بگویم که با وجود تفاوت طرق رسیدن به خدا، من ارمنی مسیحی با شما برادر و خواهر گرامی مسلمان در چارچوب قانون نه تنها هیچ رجحان و تقدمی نسبت به یکدیگر نداریم، بلکه در سنگر ستیز علیه هر گونه قانون شکنی یا دشمن ستیزی یک تن واحدیم.”
هرایر خلاتیان، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی (خبرگان اول) و نماینده ارامنه جنوب در مجلس اول هم در نطق پیش از دستور مجلس اعلام کرده بود که اولین و ابتدایی ترین خواستۀ جامعۀ ارمنی این است که ارمنی با چهره و نام صحیح خود شناخته و معرفی شود.
چالش های قانونی اقلیت های دینی
شهروندان زرتشتی، کلیمی و ارمنی در ایران همچون مسلمانان غیر شیعه این کشور، براساس قانون اساسی امکان داوطلب شدن برای پست ریاست جمهوری را ندارند. اعتقاد به مذهب رسمی کشور یعنی شیعه از شرایط اصلی برای داوطلبان ریاست جمهوری در ایران است.
دو موبد زرتشتی در مراسم جشن سده در غرب تهراندر قوانین دیگر هم تبعیض ها و محدودیت هایی در زمینه تحصیل، استخدام، ارث، شهادت در دادگاه، دیه و قصاص علیه اقلیت های دینی وجود دارد.
براساس قانون ارتش جمهوری اسلامی که هفتم مهرماه ۱۳۶۶ در مجلس تصویب و از سوی شورای نگهبان تایید شده، متدین بودن به اسلام از شرایط اصلی استخدام در ارتش است. تبصره ماده ۲۹ این قانون البته می گوید که “اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی که تا تصویب این قانون استخدام شده‌اند از نظر ادامه خدمت از بند الف (متدین بودن به دین اسلام) مستثنی می‌باشند”.
شهروندان اقلیت های دینی بعد از تصویب این قانون در حالی از استخدام در ارتش محروم شدند که همچون سایر شهروندان ایرانی باید خدمت سربازی را سپری کنند.
اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس، اسفند سال ۹۴ در دیدار با علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور ایران در امور اقوام و اقلیت های دینی اعلام کرد: “تنها ارتش است که بر اساس قانون، اقلیتهای دینی را نمی تواند استخدام کند، بقیه ادارات دولتی اجازه ندارند که به خاطر دین، فردی را استخدام نکنند و یا اجازه ندهند که یک زرتشتی مدیر ارشد باشد. این قانون شکنی است و دولت باید جلوی آن را بگیرد.”
سیامک مره صدق، نماینده ایرانیان کلیمی در مجلس هم در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا ازمقاومت برخی مسئولین در برابر استخدام و ادامه تحصیل یهودیان خبر داده و گفته بود که گهگاهی از سوی برخی مسئولین رده پایین در امر ادامه تحصیل یهودیان در مقاطع عالی یا فوق‌تخصصی مقاومت دیده می‌شود یا موانعی در استخدام اقلیتهای دینی وجود دارد. در حالیکه طبق قانون هیچ منعی دراین باره وجود ندارد اما برخی مسئولان رده پایین “از روی کج‌سلیقگی” این کار را انجام می‌دهند.
مساله ای که از سوی روبرت بگلریان، نماینده ارامنه جنوب در مجلس نهم با عنوان احساس تبعیض در استخدام‌ها یا گزینش ها مورد تاکید قرار گرفته است.
تاکنون هیچ یک از اعضای جامعه اقلیت های دینی در طی ۳۸ سال گذشته در ایران به عضویت دولت در نیامده و در سطح وزیر، معاون وزیر یا مدیر ارشد نرسیده است. آنها ۵ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارند. در چهارمین دوره انتخابات شوراها هم برای اولین بار ۷ شهروند زرتشتی موفق به راهیابی به شوراهای شهر و روستا شده اند. سپنتا نیکنام در یزد، مهربان خادمی، فرامرز خادمی و فرهنگ ایزدی کلانتری در میبد و مزرعه کلانتر و همچنین رستم یزدانی در روستای الله آباد و زارج و بهرام بهمردی و بهروز جمشیدیان در مبارکه.
ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی اما چالش برانگیز ترین قانون در ایران درباره اقلیت های دینی است. این ماده که به مسئله ارث برمیگردد می گوید: ” کافر از مسلم ارث نمی برد و اگر در بین ورثه متوفای کافر مسلم باشد وراث
کافر ارث نمی برند اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشند.”
به گفته اسفندیار اختیاری این قانون راهی برای سواستفاده افراد سودجو است.
انتخابات مجلس در کنیسه‌ای در تهراندر دادگاههای ایران اقلیت های دینی مشمول این ماده از قانون قرار می گیرند و در قضیه ارث جزو “کفار” محسوب می شوند.
در قانون مجازات اسلامی برای مجازات قاتل اگر مقتول مسلمان باشد قصاص در نظر گرفته شده اما در همین قانون اگر مقتول از اقلیت های دینی (غیرمسلمان) باشد مجازات قاتل دیه است. از دیگر تفاوت ها و تبعیض های قانونی علیه شهروندان غیر مسلمان در ایران مسئله شهادت در دادگاه است که شهادت غیر مسلمانان علیه مسلمانان پذیر فته نمی شود.
مسئله عدم برابری دیه مسلمانان و غیرمسلمانان در ایران از دیگر تبعیض های قانونی بود که در مجلس ششم تغییر کرد . این مجلس برابری دیه مسلمان و غیر مسلمان را تصویب کرد اما علیرغم رد این مصوبه از سوی شورای نگهبان و با اصرار مجلس بر مصوبه خود، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مصوبه مجلس را مورد تایید قرار داد.
تصرف موقوفه های شهروندان غیرمسلمان در ایران و تخریب مدارس آنها و بی توجهی مسولان از دیگر مشکلات شهروندان غیرمسلمان ایرانی است. بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ تا سالها اقلیت های دینی از داشتن مدارس خود محروم بودند. نطق های پیش از دستور و مشروح مذاکرات مجلس حاکی از اعتراضات مکرر نماینده های آنها در مجلس است. پس از بازگشایی این مدارس هم سپردن مدیریت مدارس به افراد مسلمان علیرغم اعتراض های اقلیت های دینی از دیگر مشکلات این دسته از ایرانیان بوده است. مسئله ای که بعد از گذشت سالها همچنان به طور کامل رفع نشده و برخی مدارس اقلیت های دینی با مدیرانی مسلمان اداره می شوند.
مجموعه این مسائل باعث شده است که به گفته روبرت بگلریان، نماینده ارامنه جنوب در دوره های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی، مهم ترین چالش اقلیت های دینی در حال حاضر پدیده مهاجرت باشد.
اسفندیار اختیاری هم گفته است که جامعه زرتشتیان امروز در ایران با چند مشکل رو برو است از جمله بیکاری جوانان که عامل اصلی مهاجرت آنان به کشورهای دیگر شده، نبودن امکان مالی مناسب برای برخی از خانواده ها و چند محدودیت قانونی که باید به آنها نیز رسیدگی کند.
اشتراک گذاری
