سازمان ملل متحد، نهادی است که در میان نظامهای گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی در ساختار کنونی روابط بین الملل، هماهنگی برقرار می سازد. این سازمان، کانون اصلی گردهمآییها و انجام مذاکره درباره ی صلح و امنیت بین المللی است. نقشی که این سازمان برای حفظ صلح به عهده دارد، به شکل ممانعت یا محدود کردن درگیری‌ها و در نهایت، استقرار صلح نمودار گشته است. هم اکنون سازمان ملل متحد، سازمانی جهانی است که بر اثر تجربه ها، ابتکارها و گسترش فعالیت هایش به صورت سازمانی متفاوت با آنچه در کنفرانس سانفرانسیسکو پیش بینی و طراحی شده بود، درآمده است.اما این سازمان بین الملی با اهدافی تاسیس گردید : حفظ صلح و امنیت بین المللی، انجام اقدامات دسته جمعی مؤثر برای جلوگیری و برطرف کردن تهدیدات بر ضد صلح به صورت مسالمت آمیز و بر اساس اصول عدالت و حقوق بین المل توسعه ی روابط دوستانه میان ملتها بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و خودمختاری ملل و انجام دیگر اقدامات برای صلح جهانی؛ ایجاد شرایط همکاری بین المللی در حل مسائل بین المللی در زمینه ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی یا بشردوستی در بر انگیختن همگان به رعایت حقوق بشر و آزادیهای اساسی. هدف سازمان ملل متحد ، حفظ صلح و امنیت بین المللی تعریف شده است. پس میتوان چنین استنباط کرد که منشور به طور کلی به حفظ صلح و به عبارتی، پیشگیری از تجاوز و رفع آن نیز توجه داشته است. شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان مسئول حفظ صلح و امنیت بین المللی از سال ۱۹۹۸ با صدور یازده قطعنامه و هفت بیانیه رئیس شورا به موضوع حمایت از کودکان در مخاصمات مسلحانه ورود کرده و طی این سالها، موضوع به صورت سالیانه در دستور کار شورا قرار داشته است. به استثنای سال ۲۰۱۶ که متعاقب مجادلات سیاسی ناشی از حذف نام ائتلاف بین المللی به رهبری عربستان در حمله به یمن از فهرست گروه هائی که به نقض فاحش حقوق کودکان در مخاصمات مسلحانه می پردازند، شورا همواره موفق به صدور قطعنامه و یا حداقل بیانیه رئیس می شده است. شورای امنیت که اساساً طبق منشور ملل متحد به عنوان رکنی خاص گرا یا وضعیت گرا می باشد به موضوعی ورود پیدا کرده که هدف آن نه حل و فصل اختلاف موجود میان دو یا چند دولت بلکه پیشگیری از تهدید علیه صلح یا صلح سازی پیشگیرانه بوده است. با این وجود، ماهیت به شدت سیاسی شورای امنیت و ملاحظات فراوان سیاسی در تصمیم گیری های آن، شورا را از حمایت بدون قید و شرط از حقوق کودکان در مخاصمات مسلحانه ناتوان ساخته و کمک چندانی به ارتقاء حقوق مخاصمات مسلحانه نکرده است. ظهور و قدرت گیری گروه های تروریستی نظیر داعش، طالبان، احرارالشام، بوکوحرام، جبهه النصره و امثالهم به عنوان ناقضین مستمر حقوق کودکان در مخاصمات مسلحانه چالشی جدی در برابر کارآمدی اقدامات شورای امنیت فراهم ساخته است. همچنین استاندارد دوگانه شورا در نحوه برخورد با کشورهای ناقض حقوق کودکان در مخاصمات مسلحانه میزان صداقت آن در مواجهه با موضوع را به چالش کشیده است. مجمع عمومی، صندوق کمکهای اضطراری بین المللی سازمان ملل متحد برای کودکان (یونیسف) را در یازدهم دسامبر ۱۹۴۶ تأسیس کرد و چندسال بعد، نام آن به «صندوق کودکان ملل متحد» تغییر یافت. هدف این سازمان، کمک به مادران و کودکان کشورهای در حال توسعه است. یونیسف برای حمایت و دفاع از کودکان، چارچوبی فراهم کرده است و برای آگاهی از نیازهای خاص کودکان و رفع آن، تصمیم گیری و اقدام می‌کند. بدین دلیل، یونیسف، تجربه و تحلیل طرحهای توسعه ی ملی را بنا بر درخواست دولتها میپذیرد و آن طرحها را از نظر سودمندی برای تندرستی کودکان و میزان مرگ و میر بیماریهای کودکان ارزیابی می‌کند. یونیسف در محدوده ی امکانات مالی خود، تجهیزاتی را که دولتها برای آغاز مبارزه گسترده برای کنترل بیماریها، ایجاد مراکز بهداشتی و بهبود تغذیه نیاز دارند، فراهم می آورد. مجموع یونیسف از هیأت اجرایی: متشکل از نمایندگان ۴۱ دولت عضو که برای مدت سه سال از طرف شورای اقتصادی و اجتماعی انتخاب می‌شوند. دبیرخانه: یک مدیر اجرایی به عنوان رئیس دبیرخانه از سوی دبیرکل سازمان ملل و با مشورت هیأت اجرایی انتخاب می‌شود. دفاتر منطقه‌ای: این دفاتر به سازمان های مختلف دولت های عضو در اجرای برنامه های مشترک یاری می‌دهد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد، یونیسف را موظف نموده است تا به دفاع و حمایت از حقوق کودکان بپردازد، به تامین نیازهای اساسی آنان یاری نماید و با افزایش فرصت‌ها، امکان شکوفایی کامل استعدادهایشان را فراهم سازد. راهنمای یونیسف پیمان نامه حقوق کودک است و یونیسف تلاش می‌کند تا حقوق کودکان را به عنوان اصول اخلاقی پایدار و معیارهای بین المللی رفتار با کودک برقرار سازد. یونیسف تاکید دارد که بقاء رشد و حمایت کودکان از عناصر ضروری توسعه جهانی و لازمه پیشرفت بشری است. از فعالیتهای مهم این سازمان، واکسیناسیون کودکان جهان تا سال ۱۹۹۰ بر ضد شش بیماری و اصلی اطفال (سرخک، دیفتری، سیاه سرفه، کُزاز ، فلج اطفال و سل) بود که با همکاری نزدیک سازمان بهداشت جهانی اجراشد. در این راستا، ارزش افزوده دخالت شورای امنیت در موضوع حمایت از کودکان در درگیری‌های مسلحانه بررسی خواهد شد. پیش از ورود شورای امنیت به موضوع، حقوق بین‌الملل حاکم بر درگیری‌های مسلحانه در ۴حوزه حقوق بشردوستانه بین‌المللی، حقوق کیفری بین‌المللی، حقوق بشر و حقوق کار بین‌الملل از وسعت قابل‌توجهی برخوردار بود. بر این اساس، شورای امنیت بدون اینکه نقش تقنینی برای خود قائل شود، بیشتر درصدد عملیاتی و اجرایی کردن حقوق موجود در صحنه عمل برآمد. به‌این‌ترتیب پرسش اصلی مقاله حاضر این است که: «شورای امنیت سازمان ملل متحد در حمایت از کودکان در درگیری‌های مسلحانه چه نقشی ایفا کرده است ؟ فرضیه موردآزمون مقاله نیز این است که شورای امنیت به‌دلیل تداوم نقض صلح و امنیت بین‌المللی درصدد ارتقای کیفیت مقابله با درگیری‌های مسلحانه و حفظ حقوق کودکان در آنها برآمده، اما به‌دلیل ماهیت به‌شدت سیاسی خود، قادر به حمایت بدون تبعیض و قیدوشرط از حقوق کودکان در این درگیری‌ها نشده است. اوج این امر در خارج کردن نام ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی از فهرست ناقضان فاحش حقوق کودکان در درگیری‌های مسلحانه تجلی پیدا کرد. همنطور که در اول صحبتها گفته شد از سوی دیگر، ظهور و قدرت‌گیری گروه‌های تروریستی و شورشی مانند طالبان، داعش، الشباب، احرارالشام، بوکوحرام گروه ابوسیاف و مانند اینها کارایی ابزارها و سازوکارهایی را که تاکنون توسط شورای امنیت برای حمایت از کودکان در درگیری‌های مسلحانه به‌کار گرفته می‌شد را به چالش کشیده‌اند. انسانها و به طور اخص کودکان از بی پنهاه ترین ها در روی زمین هستند چرا که داستان کوچک آنها و صورت ریز نقش آنها که میتوان گفت فرشته گونه است نشان از این حکایت دارد که آنها هر روز بیش از پیش در مرز خطر و جنگ قرار دارند و این وظیفه سازمانهایی بین الملی و حقوق بشری است و وظیفه ما است به عنوان افرادی که خود را فعال حقوق بشر نام می نهیم هر روز بیش از پیش به فکر ایجاد راهکارهایی برای صلح و دوستی جهانی و از بین بردن افراط گرائی کنیم تا بتوانیم در این بین به کودکان که اداره کنندگان فرداهای این جهان و کره زمین هستند آرامش فکر و روح عطا کنیم . به امید آن روز .
نگارش متن : فعال حقوق بشر ، حمیدرضا تقی پور دهقان تبریزی
