گزارشی از موارد نقض محیط زیست در ایران

حقوق بشر در ایران ـ  امروز جمعه ۱۸ خرداد ماه ۱۴۰۳، تخریب اراضی منطقه ورین دماوند، تبدیل ۱۰۰ هزار هکتار از مساحت استان قم به کانون گردوغبار و خطر انقراض در کمین گونه‌های گیاهی زاگرس، از جمله اخبار نقض محیط زیست در ایران است. 

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از پایگاه خبری تارود، روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۳، نقی میرزاکریمی، رئیس اداره و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست شهرستان دماوند از تخریب اراضی منطقه ورین در آن شهرستان، خبر داد. 

رئیس اداره و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست شهرستان دماوند در تشریح این خبر گفت:”پیرو گزارش محیط بانان دریاچه تار مبنی بر تخریب اراضی منطقه ورین توسط افراد ناشناس، موضوع در دست بررسی و اقدامات لازم است.”

وی افزود:”با توجه به اینکه در گشت و پایش های ماموران مشخص نگردیده که این اقدام توسط چه فرد یا افرادی انجام شده است و بر اساس استعلام تلفنی از رئیس محترم اداره منابع طبیعی شهرستان اعلام نموده اند که هیچگونه مستثنیاتی در پلاک ورین نداریم چنانکه افرادی ادعای مالکیت در اراضی مذکور را دارند بهمراه مستندات به این اداره یا اداره منابع طبیعی شهرستان جهت بررسی و اقدامات بعدی حضور یابند.”

میرزاکریمی ادامه داد:”با توجه به حساسیت زیست محیطی منطقه از ادامه فعالیت در اراضی مذکور جلوگیری و در صورت تکمیل تحقیقات مراتب از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد.” 

در خبری دیگر به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۳، محمدحسین بازگیر، مدیرکل محیط‌زیست استان قم، از تبدیل ۱۰۰ هزار هکتار از مساحت قم به کانون گردوغبار در بخشی از ایران خبر داد. 

مدیرکل محیط‌زیست استان قم در تشریح این خبر گفت:”بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از مساحت استان مستعد تولید گرد و غبار است که حدود ۱۰۰ هزار هکتار آن به کانون تولید این پدیده تبدیل شده و وضعیت ۴۰ هزار هکتار از آن بحرانی است.” 

در خبری دیگر به نقل از ایمنا، روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۳، ترحم بهزاد، مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از خطر انقراض در کمین گونه‌های گیاهی زاگرس در پی برداشت بی رویه از این گونه های گیاهی و عدم توجه به مبحث تکثیر این گیاهان و در پی آن افزایش میزان فرسایش خاک، خبر داد. 

مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در تشریح این خبر گفت:”بیش از ۵۲ درصد کشور ما را مرتع تشکیل می‌دهد که در این محدوده نزدیک به ۸۶۶۰ گونه گیاهی رشد می‌کند. این گونه‌ها به‌لحاظ پایداری سرزمینی از مهم‌ترین ذخایر کشور محسوب می‌شوند. ایران دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهانی بوده که این موضوع دلیل معروفیت گیاهان دارویی ایران در جهان شده است.”

وی با اشاره به برداشت گیاهان خوراکی همچون کنگر و کرفس کوهی در فصل بهار، نسبت به برداشت بی‌رویه آن‌ها هشدار می‌دهد و تاکید می‌کند:”برداشت‌های بی‌رویه مربوط به منطقه یا زمان خاصی نمی‌شود و در هر زمان از سال اتفاق می‌افتد، در این راستا یگان حفاظت سازمان با جدیت این موضوع را پیگیری می‌کند چراکه اگر کسی بدون مجوز کل گیاه را و حتی ریشه را برداشت کند، هم به اکوسیستم مرتعی آسیب می‌رساند، هم تنوع زیستی را از بین می‌برد و هم موجب تخریب منابع می‌شود و خسارات و ضرر و زیان زیادی را به نسل‌های فعلی و آینده می‌زند، به‌علاوه موجب انقراض گونه‌های مختلف می‌شود و حیات را از بین می‌برد.” 

وی همچنین افزود:”برداشت غیراصولی، بی‌رویه و قاچاق این گیاهان، نه تنها به بقای گونه‌های گیاهی و تنوع زیستی منطقه آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند به مشکلات دیگری همچون فرسایش خاک و بروز سیل نیز منجر شود که باید تمهیداتی برای جلوگیری از این امر اندیشید.” 

این فعال محیط زیست در ادامه خاطرنشان کرد:”اگر بهره‌برداری از گیاهان دارویی قانونی باشد، نحوه نظارت بر قراردادها و شیوه‌نامه‌ها جزو جداناشدنی خواهد بود، اما در سال‌های گذشته با توجه به شرایط اقلیمی و عوامل انسانی که به مراتع استان فشار وارد کرده، موافقتی در این رابطه صورت نگرفته است.”

در ادامه این خبر، سلیمانی، رئیس مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال‌وبختیاری هم تصریح می‌کند:”شاهد برداشت‌های بی‌رویه و غیرقانونی زیادی در استان هستیم و این اتفاق موجب شده است گونه کلوس در معرض انقراض و نابودی قرار گیرد.”

سلیمانی با بیان اینکه یکی از دلایل اصلی نابودی این رویشگاه‌ها وابستگی معیشتی جوامع محلی است، اضافه می‌کند:”از رویشگاه طبیعی کلوس در استان زردکوه، کوه قارون، سبزکوه پشت کوه موگویی را می‌توان نام برد که این گیاه در حال حاضر تنها در منطقه سرآقاسید در سطحی ۱۰ هزار هکتاری و به‌صورت پراکنده وجود دارد.”

فتحی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام هم در بخش دیگری از این خبر، با تاکید بر اینکه بر اثر بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیرمتعارف طی سال‌های گذشته مشکلاتی برای بقای بعضی گونه‌ها به وجود آمده است، تصریح می‌کند:”با بهره‌برداری بی‌رویه از رویشگاه‌های این گونه‌های گیاهی نسل آن‌ها در معرض انقراض قرار گرفته است و این برداشت‌های بی‌رویه علاوه‌بر تخریب عرصه‌های منابع طبیعی در نهایت تنوع زیستی را به خطر خواهد انداخت.” 

فتحی، کاهش و حذف گونه‌های در حال انقراض گیاهی را از نتایج افزایش بی‌رویه برداشت‌ها و بهره‌برداری‌ها از منابع طبیعی می‌داند و می‌افزاید: طی سال‌های گذشته این گیاهان دارویی و کوهی مورد هجمه مردم قرار گرفته است و این هجمه‌ها نابودی پایه‌های مادری و کاهش تنوع زیستی را به‌دنبال خواهد داشت.

وی تصریح کرد:”برداشت غیراصولی گیاهان طبیعی منجر به کاهش پایه‌های گیاه شده و در درازمدت خطر زوال و از بین رفتن کامل گونه گیاهی را در پی دارد. این کار نه تنها کارکرد طبیعی اکوسیستم را مختل می‌کند که با تأثیر در زنجیره حیاتی، زنده‌مانی و بقای بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی مرتبط را نیز به مخاطره می‌افکند. در کنار این، بهره‌برداری نادرست گیاهان مرتعی، منجر به زیر و رو شدن و تخریب بافت خاک شده و تشدید فرسایش آن را موجب خواهد شد که به نوبه خود خسارت قابل‌توجهی محسوب می‌شود.” 

معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان هم می‌افزاید:”بخشنامه قانونی، برداشت گیاهان خوراکی و مرتعی فقط برای خانوارهای ساکن مناطق روستایی آن هم در حد عرف پیش‌بینی شده و هرگونه برداشت غیر از این، بایستی در قالب طرح بهره‌برداری مصوب و متناسب با توان تولید مراتع باشد، اما این مورد از سوی قریب به اتفاق افراد رعایت نشده و چنان‌که عنوان شد بسیاری از افراد برای به دست آوردن درآمدی فصلی، اقدام به برداشت شدید و بدون‌ضابطه گونه‌های گیاهی طبیعی با ابزار و وسایل نامناسب کرده که بقا و زنده‌مانی گیاهان را به مخاطره می‌اندازند.”

غیاث‌الدین، در خاتمه افزود:”یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و ادارات تابعه با برپایی گشت‌های حفاظتی و کنترل و رصد جاده‌ها و مناطق جنگلی و مرتعی، سعی در مقابله با این پدیده شوم داشته و بهره‌برداری‌های غیرمجاز را توقیف و محصولات جمع‌آوری شده را ضبط می‌کنند، اما حجم تخریب و تخلفات پنهانی آنچنان بالاست که تلاش‌های همکاران قلیل این مجموعه را عقیم می‌گذارد.” 

در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسیولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند. 

Please follow and like us: