گزارشی از موارد نقض محیط زیست در ایران

حقوق بشر در ایران ـ امروز جمعه ۲ شهریور ماه ۱۴۰۳، دو راس بره میش از یک شکارچی غیرمجاز در شهرستان کازرون کشف شد. قطع گسترده درختان در حاشیه جاده اندیمشک، تلف‌ شدن ۲۸ راس آهو در منطقه شکار ممنوع نوبهار واقع در شهرستان مه‌ولات، پیر شدن حیوانات باغ وحش ارم، آسیب جسمی یک قلاده گربه پالاس در شهرستان شیروان، افزایش میزان هشدار دهنده فرونشست زمین در اصفهان، خراسان رضوی و یزد، نابودی دستکم ۱ و ۲ دهم هکتار از مراتع روستای نرمه در بخش وردشت سمیرم واقع در استان اصفهان بر اثر آتش سوزی و مرگ شامپانزه‌ آفریقایی باغ وحش ارم، از جمله مهمترین اخبار نقض محیط زیست ایران است. 

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از ایسنا، روز دوشنبه ۲۲ مرداد ماه ۱۴۰۳، محمد امین بیرامی، ‌رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کازرون از کشف و ضبط ۲ بره میش در بازرسی از منزل یک شکارچی متخلف در آن شهرستان خبر داد. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کازرون در تشریح این خبر گفت:”بره میش‌های کشف شده پس از بررسی صحت و سلامت، در زیستگاه خویش رهاسازی شدند.” 

وی افزود:”زنده‌گیری بره حیوانات نظیر قوچ، میش، کل، بز و جبیر در فصل زاد و ولد به عنوان یک تهدید جدی محیط زیست این شهرستان را با خطر جدی مواجه کرده است.” 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کازرون خواستار برخورد قاطع قانون با متخلفان شد و گفت:”عده‌ای از افراد سودجو اقدام به زنده‌گیری بره حیوانات که بعضا نادر و کمیاب هستند می‌کنند که آسیب وارده به شدت حیات وحش جنوب غرب استان و شهرستان کازرون را تهدید می‌کند.” 

لازم به اشاره است، روابط عمومی محیط زیست فارس، با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد:”هم‌اینک تعداد برخی از این گونه حیوانات در شهرستان به کمتر از ۵۰۰ راس کاهش یافته و ادامه این روند حتی می تواند به انقراض نسل برخی حیوانات در طبعیت استان منجر شود.” 

در خبری دیگر به نقل از ایرنا، روز چهارشنبه ۳۱ مرداد ماه ۱۴۰۳، محمد یزدانی پور، مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه واقع در شهرستان اندیمشک، قطع گسترده درختان حاشیه جاده دسترسی به این سد را نگران کننده دانست و گفت:”قطع بی‌رویه درختان حاشیه جاده اختصاصی سد کرخه به تهدیدی جدی برای این مکان مهم گردشگری اندیمشک تبدیل شده است.” 

 مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه واقع در شهرستان اندیمشک در تشریح این خبر اعلام کرد:”حاشیه جاده دسترسی به سد کرخه به طول ۲۲ کیلومتر با داشتن پوشش گیاهی مناسب ناشی از آبیاری و هرس مستمر آنها توسط سد کرخه، یکی از جاده‌های گردشگری اندیمشک در فصل‌های مختلف سال است.”

وی ادامه داد:”این درختان شبانه قطع می‌شوند و به سرقت می‌روند که مهمترین دلیل این کار خرید چوب توسط صنایع چوب است.” 

وی با تاکید بر لزوم برخورد با مراکز خرید و فروش چوب به آتش سوزی و قطع درختان جاده اندیمشک اهواز اشاره کرد و افزود: متاسفانه درختان تنومند این مسیر توسط افرادی بریده و یا به آتش کشیده می‌شوند که این موضوع، نابودی و تخریب محیط زیست را در پی دارد. 

لازم به اشاره است، آتش سوزی‌های پرتکرار و قطع بی‌رویه درختان جنگل‌ها و حاشیه جاده‌ها به ویژه طی ماه‌های اخیر به بحرانی جدی برای خوزستان به ویژه شمال این استان تبدیل شده است. 

در خبری دیگر به نقل از ایرنا، روز چهارشنبه ۳۱ مرداد ماه ۱۴۰۳، اداره کل دامپزشکی و اداره حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی در اطلاعیه ای از تلف شدن ۲۸ راس آهو در منطقه شکار ممنوع نوبهار واقع در شهرستان مه‌ولات از توابع استان خراسان رضوی، خبر داد. 

براساس اطلاعیه صادره:”منطقه شکار ممنوع نوبهار با ۱۷۰ هزار هکتار در ضلع جنوبی شهرستان مه ولات و در مجاورت حوزه استحفاظی شهرستان‌های گناباد، بجستان و خلیل آباد واقع شده است و به دلیل جلوگیری از بروز تلفات در مناطق شهرستان های همجوار، با تشدید گشت های موتوری و خودرویی مشترک بین این دو اداره کل، مناطق پایش شده و اقدامات پیشگیرانه و تخصصی برای مقابله با تلفات آهوها و گونه‌های حفاظت شده صورت گرفته است.” 

در ادامه این اطلاعیه آمده است:”پایش‌های مستمر در منطقه توسط محیط بانان، کارشناسان ادارات کل حفاظت محیط زیست و دامپزشکی استان خراسان رضوی و شهرستان مه ولات همچنان ادامه دارد و برای کنترل این تلفات، اقداماتی مانند ضدعفونی آبشخورها و منابع آب و امحاء بهداشتی لاشه ها انجام شده است.” 

لازم به اشاره است، میزان ۲۰ درصد گستره ۱۱۷ هزار و ۷۶۹ کیلومتر مربعی خراسان رضوی زیر پوشش اداره‌ کل حفاظت محیط زیست این استان قرار دارد.

مساحت زیستگاههای طبیعی و وحوش در خراسان رضوی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار است.

خراسان رضوی دارای ۴۱ منطقه چهارگانه و شکار ممنوع شامل ۲۸ اثر ملی طبیعی، پارک ملی، پناهگاه حیات وحش، مناطق حفاظت شده و ۱۳ منطقه شکار ممنوع است.

حدود ۸۰ گونه پستاندار، ۲۸۵ گونه پرنده، ۲ گونه دوزیست، ۶۸ گونه خزنده و ۲۴ گونه ماهی در طبیعت خراسان رضوی زیست می‌کنند.

گونه‌های شاخص حیات وحش این استان شامل بز وحشی، قوچ، گوسفند وحشی، آهو، پلنگ، یوزپلنگ، گرگ، کفتار و انواع پرندگان از قبیل پرندگان شکاری، هوبره و کبک است. 

در خبری دیگر به نقل از صدا و سیما، طی روزهای اخیر، مسئولان باغ وحش پارک ارم از میانگین پیری حیوانات محبوس در آن باغ وحش، خبر داد. 

براساس این گزارش، میزان ۶۰ درصد از حیوانات محبوس در آن باغ حش دچار پیری هستند و با توجه به عدم برخورداری از درمان مناسب در خطر قرار دارند. 

گرمای طاقت فرسا در فصل تابستان، عدم توجه به نکات تخصصی برای حفاظت و نگهداری از گونه های حیات وحش از جمله علل مرگ و میر حیوانات در باغ و وحشهای ایران، است. 

لازم به اشاره است، در باغ وحش پارک ارم، تعداد ۴۰۰ حیوان و ۸۰ گونه جانوری نگهداری می‌شود. 

در خبری دیگر به نقل از ایرنا،‌ روز یک شنبه ۲۸ مرداد ماه ۱۴۰۳، رضا شکاریان، مدیرکل محیط زیست خراسان شمالی گفت:”یک قلاده گربه پالاس، نابالغ که از زیستگاه‌ طبیعی خود در منطقه گلیل و سرانی شهرستان شیروان جدا شده بود برای تیمار و مراقبت به اداره محیط زیست شهرستان شیروان تحویل داده شد.” 

مدیرکل محیط زیست خراسان شمالی، در تشریح این خبر گفت:”این گربه پالاس نابالغ توسط چوپانان منطقه مشاهده شده بود و احتمال داشت مورد هجوم سگ ها قرار بگیرد که برای مراقبت به اداره محیط زیست شهرستان شیروان تحویل داده شد.” 

وی در ادامه افزود:”گربه پالاس گونه کمیاب و بر اساس قوانین شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست جزو گونه های در معرض خطر انقراض طبقه بندی شده است.” 

لازم به اشاره است، زیستگاه اصلی این حیوان در آسیای مرکزی است و در ایران بیشتر در شمال شرق مشاهده است، این گونه تک زیستی است و متاسفانه اطلاعات دقیقی از تعداد آنان وجود ندارد، گربه پالاس عمدتا شبگرد است اما در طول روز هم مشاهده شده است.

همچنین، گربه پالاس براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های درخطر انقراض است همچنین، در طبقه (NT) IUCN و پیوست کنوانسیون (CITES) قرار دارد. درحال حاضر اطلاعات جامعی از وضعیت این گونه در دست نیست، ولی حفاظت از محدوده‌های پراکنش آن ضروری است. 

در خبری دیگر به نقل از دیدبان ایران، روز شنبه ۲۷ مرداد ماه ۱۴۰۳، محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، از افزابش میزان فرونشست زمین در اصفهان، خراسان رضوی و یزد، خبر داد. 

رئیس سازمان مدیریت بحران ایران در تشریح این خبر گفت:”میزان فرونشست زمین در کشور ۱۸ میلیمتر بوده که در برخی استان‌ها از جمله اصفهان، خراسان رضوی و یزد به ۲۴ میلیمتر رسیده است که یک خطر جدی محسوب می‌شود.” 

این زمین شناس، در جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان زنجان با بیان اینکه وقتی صحبت از بحران می‌کنیم نه سازمان بحران و نه مدیریت بحران مطرح است، بلکه صحبت از تک‌تک مدیران، مسئولان و کشور است، اظهار کرد:”در حال حاضر نرخ فرونشست در کشور ما بالای ۱۸ میلی‌متر است که در برخی جاها مثل اصفهان، خراسان و یزد به بالای ۲۴ میلی‌متر رسیده است، ادامه داد: این امر در حالی است که نرخ فرونشست زمین در اروپا ۲ تا سه میلیمتر است.” 

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با تاکید بر ضرورت آگاه‌سازی مردم در زمینه فرونشست زمین و پیامدهای آن، توضیح داد:”شاید اگر مردم بدانند فرونشست زمین چه خطراتی دارد قطعا بیش از گذشته صرفه‌جویی در مصرف آب را در دستور کار خود قرار خواهند داد.” 

نامی با توضیح این مطلب که آب در حال کم شدن است، ادامه داد:”با توجه به همین موضوع کشاورزان نیز باید در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و حرکت در حوزه کشاورزی به سمت گلخانه‌ای و هیدروپونیک باشد.” 

وی با بیان اینکه اگر میزان برداشت منابع آب زیرزمینی در یک منطقه بیش از ۲۰ درصد منابع آن باشد خطر فرونشست زمین را در آن منطقه در پی دارد، یادآور شد:”متاسفانه امروز میزان برداشت آب‌های زمینی در برخی مناطق کشور به ۷۵ درصد رسیده است.” 

نامی با اشاره به گزارش سازمان‌های هواشناسی بین‌المللی در مورد افزایش گرما، عنوان کرد:”بر اساس آمارهای ارائه شده توسط یک موسسه بین‌المللی اروپایی ماه جاری میلادی گرم‌ترین ماه سال در ۱۰۰ سال گذشته بوده که در این میان ۶ شهر در ایران شامل طبس، امیدیه، دزفول، سه شهر نخست و زابل، آبادان و اهواز سه شهر آخر در بین ۱۵ شهر گرم جهان قرار دارند.”

وی در ادامه با تاکید بر ضرورت همکاری دستگاه‌های اجرایی در حفظ و نگهداری از منابع طبیعی، خاطرنشان کرد:”در حال حاضر ۲۳ میلیون هکتار طرح‌های آبخیزداری در کشور اجرا شده که ۹۴ میلیون هکتار نیز مانده است که برای تکمیل این طرح‌ها بهره‌گیری از کمک‌های مردمی و فرهنگ‌سازی ضروری است.” 

در خبری دیگر به نقل از ایلنا، روز جمعه ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۳، منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت:”۲۵ هکتار از پوشش‌های گیاهی غرب و یک و ۲ دهم هکتار از مراتع روستای نرمه در بخش وردشت سمیرم طعمه آتش شد.” 

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در تشریح این خبر گفت:”بخشی از مراتع ارتفاعات آقداش بخش زنده‌رود شهرستان فریدن در مرز بین شهرستان فریدن و بویین میاندشت دچار آتش سوزی شده بود که پس از ۲ ساعت تلاش عوامل یگان حفاظت از منابع طبیعی شهرستان‌های فریدن، بویین میاندشت و فریدون‌شهر و همکاری آتش‌نشانی و تیم‌های محلی، حریق مهار شد.”

وی اضافه کرد:”در اثر این حادثه حدود ۲۵ هکتار از پوشش‌های گیاهی، گون و گیاهان علوفه‌ای یک‌ساله در مراتع روستاهای خلج، چهل خانه، قوهک، مانیده و ارتیجان در آتش سوخت.”

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت:”همچنین در حریق ساعت ۱۵ در مرتع روستای نرمه واقع در بخش وردشت سمیرم یک و ۲ دهم هکتار از مراتع و پوشش گیاهی گون و علوفه‌ای و درختچه‌های مرتعی در آتش سوخت.”

وی ادامه داد:”پس از ۱۳۰ دقیقه تلاش عوامل یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان و همکاری عشایر و نیروهای محلی این حریق هم اطفا شد.”

شیشه‌فروش یادآورشد:”عامل ۹۵ درصد از وقایع حریق در عرصه‌های طبیعی، عوامل انسانی و بی‌احتیاطی است.” 

در حالی آتش سوزی های گسترده در مراتع و جنگلهای ایران، منجر به آسیبهای جدی به محیط زیست و پوششهای گیاهی و حتی حیات وحش ایران شده که در تاریخ ۲۵ تیر ماه ۱۴۰۳، مدیر کل مدیریت بحران استان در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما، از فقدان دسترسی به تجهیزات لازم برای مهار این آتش سوزی ها خبر داده بود. 

در خبری دیگر به نقل از همشهری آنلاین، روز جمعه ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۳، گله، فرزند اول شامپانزه‌های آفریقایی محبوس در باغ وحش پارک ارم، که حدود ۵۰ سال سن داشت، تلف شد. 

بهرام محمدی، مدیر باغ‌ وحش ارم، در تشریح این خبر گفت:”یکی از اعضای گله ۶ تایی شامپانزه‌های آفریقایی که حدود ۵۰ سال سن داشت، در خواب و طبق نظرات اولیه پزشکی، براثر ایست قلبی فوت کرد.” 

مدیر باغ‌ وحش ارم، در ادامه افزود:”این شامپانزه آفریقایی که عمرش از باغ‌وحش ارم هم بیشتر بود، در چندماه اخیر به دلیل مشکلات ناشی از اضافه وزن مفرط، دچار اختلالات تنفسی شده بود.” 

مدیر باغ وحش ارم اظهار کرد:”شامپانزه‌ها معمولاً ۴۰ تا ۶۰ سال عمر می‌کنند و بیشتر آنها بین ۳۵ تا ۴۲ سالگی می‌میرند اما در حال حاضر پرویز ۷۲ سال سن دارد.”

این در حالیست که طی هفته‌های اخیر برخی از حیوانات در باغ وحش ارم تلف شده‌اند که از آن جمله می‌توان به تلف شدن گوزن زرد ایرانی اشاره کرد. 

همچنین، در تاریخ ۲ مردادماه ۱۴۰۳، نیز روابط عمومی باغ وحش ارم خبر از مرگ پیرترین ببر سیبری در باغ وحش ارم خبر داد و اعلام کرد: پیرترین ببر سیبری ایران براثر کهولت سن صبح امروز در باغ وحش ارم، تلف شد. 

پیشتر هم در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، مرضیه موسوی، فعال محیط زیست و کارشناس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ایران از خطر انقراض ۷۵ گونه مهره دار حیات وحش ایران از مجموع ۱۰۳۶ گونه دیگر، خبر داد و در ادامه از قرار گرفتن نام این ۷۵ گونه حیات وحش در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) سخن گفته بود. 

در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسئولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند. 

Please follow and like us: