گزارشی از موارد نقض محیط زیست طی هفته گذشته

حقوق بشر در ایران ـ امروز شنبه ۳۱ شهریور ماه ۱۴۰۳، فاجعه زیست محیطی در رودخانه روستای ساحلی درویش آباد بخش سرخ رود، آتش سوزی در مراتع و جنگلهای شهرستان بدره، احتمال خشکی کامل ۹ تالاب در ایران، افزایش ۲ برابری گرمای هوا در ایران، فرونشست ۱۰ تا ۱۴ سانتیمتری در دشت یزد، فرونشست رد ۲ دشت واقع در استان سمنان، ضرورت تعیین جایگاه برای تخلیه نخاله‌ برای تخلیه نخاله های ساختمانی و زباله ها در شهرستان خرمدره و استان قم، وضعیت ناسالم و قرمز هوا در ۲ شهرستان استان خوزستان، تلف شدن یک رأس آهوی ماده براثر برخورد با خودرو در جاده زواره – شهراب، آسیب های جدی به پوشش های گیاهی در مراتع شهرستان تفت، برداشت بی رویه شن و ماشه از معادن شهرستان زرند، آتش‌سوزی در پناهگاه حیات وحش بیستون، آتش سوزی در منطقه حفاظت شده خانگرمز شهرستان تویسرکان، از جمله اخبار نقض محیط زیست در ایران، است.

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از آخرین اخبار مازندران، روز یکشنبه ۲۵ شهریور ماه ۱۴۰۳، وضعیت نابسامان محیط زیست در رودخانه و ساحل بین شهرک خانه دریا ملاکلا و روستای درویش آباد بخش سرخ رود سری، منجر به اعتراض فعالان محیط زیست در این منطقه شده است.

براساس این گزارش، در پی اعتراض فعالان محیط زیست به وضعیت آلودگی که منجر به مرگ و میر ماهیان سایر آبزیان رودخانه این منطقه شده منجر به افزایش نگرانی ها در خصوص وقوع یک فاجعه محیط زیستی افزایش پیدا کرده است. 

این فاجعه محیط زیستی در محدوده رودخانه و ساحل مابین شهرک خانه دریا ملاکلا و روستای درویش آباد بخش سرخ رود سری رخ داده و ماهیان زیادی تلف شدند. 

در خبری دیگر به نقل از از وبسایت مدارا، طی روزهای گذشته، آتش سوزی در مراتع و جنگلهای واقع در کوهستان دول گلاب بخش هندمینی شهرستان بدره از توابع استان ایلام، منجر به آسیبهای زیادی به مراتع این منطقه شده است. 

براساس این گزارش، آتش سوزی مذکور با حمایت فعالان محیط زیست و سایر شهروندان مهار شد. 

در خبری دیگر به نقل از فارس، ظس روزهای اخیر، بامدژ، هامون، جازموریان، طشک، بختگان، گاوخونی، مهارلو، تالاب انزلی، حوض‌ سلطان، شیمبار و دریاچه نمک، دستکم ۹ تالاب ایران، در معرض خشگی و نابودی کامل قرار گرفته اند. 

براساس این گزارش، علت آسیبهای جدی و خشک شدن این ۹ تالاب، افزایش گرمای بی رویه هوا، کاهش شدید میزان آب ورودی در قیاس با آب خروجی از این تالابها، منجر به ثبت رکورد به خصوص در مورد تالابهای واقع شده در مناطق شرق، جنوب شرق و مرکزی ایران طی فصل تابستان ۱۴۰۳ شده است. 

همچنین، گزارش سازمان هواشناسی از رکوردشکنی دمای هوا در بسیاری از نقاط ایران از جمله مناطق، شرق، جنوب شرق و مرکزی ایران طی فصل تابستان خبر داد.

تداوم گرما نیز بر اساس آمار مؤسسه اقلیمی کوپرنیک در ایران بی‌سابقه بوده و مردادماه ۱۴۰۳ گرم‌ترین مرداد نیم‌قرن اخیر است. 

همچنین، حقابه محیط زیستی منبع جان‌بخشی به تالاب‌های ایران است اما کمبود باران و افزایش استفاده از مایع حیات سبب شده تا این حقابه به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا کنند.

در ادامه این گزارش هم ساغر محمدی، فعال محیط زیست، نسبت به عدم رهاسازی حقابه محیط‌زیستی گلایه کرده و می‌گوید نباید آبی که سهم تالاب‌هاست به مصرف کشاورزی، شرب و صنعت برسد و پایداری ایران به مخاطره بیفتد.

اما کارشناس اقلیم احمد طاهری می‌گوید که مهم‌ترین دلیل کاهش حقابه محیط‌زیست، کاهش نزولات آسمانی و تغییر اقلیم است و این پدیده در کنار محیط‌زیست به کاهش حقابه کشاورزی، صنعت و شرب هم ختم شد.

بازچرخانی آبی و بهینه‌ترین استفاده از منابع آبی زیرزمینی و سطحی در کنار افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی ۲ راهکار پیشنهادی مرکز پژوهش‌ها برای خنثی کردن اثر خشکسالی و حفظ حقابه محیط‌زیست در دوران کاهش نزولات جوی است. 

در خبری دیگر به نقل از خبر فوری، طی روزهای اخیر، مدیر عامل شرکت آب استان یزد از فرونشست ۱۰ تا ۱۴ درصدی زمین بطور سالانه در مناطق آن استان، خبر داد. 

این مقام مسئول در تشریح خبر مذکور اعلام کرد:”بیشترین میزان فرونشست استان یزد در دشت یزد- اردکان و در منطقه رستاق به میزان سالانه بین ۱۰ تا ۱۴ سانتیمتر رخ می‌دهد.” 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر، شهرام نواجاری، مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی استان سمنان با اشاره به مطالعه سازمان زمین‌شناسی بر روی ۴ دشت استان سمنان از جنبه فرونشست زمین، از تکمیل شدن مطالعات فرونشست زمین در ۲ دشت این استان خبر داد. 

 مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی استان سمنان، در تشریح این خبر گفت:”این‌ سازمان با کار تحقیقاتی وضعیت فرونشست زمین را بررسی می‌کند و نتایج آن در اختیار دستگاه‌های مرتبط قرار می‌گیرد. بر این اساس کار تحقیقاتی برای بررسی وضعیت فرونشست استان سمنان در قالب ۴ دشت، برنامه‌ریزی و تاکنون در ۲ دشت مربوط به شهرستان‌های سمنان و دامغان این تحقیق انجام شد.”

وی تصریح کرد:”بررسی وضعیت فرونشست زمین برای شهرستان‌های شاهرود و میامی در قالب یک دشت و شهرستان‌های گرمسار و آرادان در قالب دشت، برای سال آینده برنامه‌ریزی شده است.” 

نواجاری یادآور شد:”بررسی وضعیت فرونشست زمین در ۲ دشت باقیمانده در سمنان توسط کارشناسان سازمان مرکزی زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در تهران انجام می‌شود.” 

مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی سمنان با اشاره به اینکه فرونشست در مناطق آبرفتی رخ می‌دهد، خاطرنشان کرد:”پدیده فرونشست زمین می‌تواند در اثر پدیده‌های طبیعی زمین‌شناسی یا فعالیت‌های انسانی ایجاد شود و با استفاده از علم مهندسی زمین‌شناسی می‌توان خطر را از زیرساخت‌ها دور کرد.” 

لازم به اشاره است، فرونشست زمین یک پدیده زیست‌محیطی، به ‌معنی نشست تدریجی و یا پایین رفتن ناگهانی سطح زمین به ‌دلیل کم شدن حجم آب در لایه‌های زیرین و در نتیجه پوک شدن خاک به واسطه استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی، نشأت گرفته از نیاز روزافزون به منابع آبی و در نتیجه، از بین رفتن شناوری خاک و کم‌شدن تراکم مواد زیرسطحی رخ می‌دهد.

برداشت بی‌رویه که البته گاه باید گفت «بی‌ملاحظه» از منابع آب زیرزمینی و خالی‌شدن لایه‌های زیرین دشت‌ها به علت تامین بیش از ۷۵ درصد نیاز آبی سمنان از منابع آب زیرزمینی، موجب شده تا فرونشست به عنوان یک تهدید اصلی و جبران‌ناپذیر دامنگیر طبیعت این استان باشد.

زمانی که پدیده فرونشست در منطقه‌ای رخ داد، امکان بازگشت زمین به حالت قبل از آن وجود ندارد، بنابراین اگر امروز چاره‌ای برای جلوگیری از این پدیده زیانبار انجام نشود، در آینده شاهد معضل‌ها و آسیب‌های جدی در حوزه‌های زیستی و اقتصادی خواهیم شد. 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، روز چهارشنبه ۲۸ شهریور ماه ۱۴۰۳، فیاض محبی، فرماندار شهرستان خرم‌دره واقع در استان زنجان، بر ضرورت تعیین جایگاه برای تخلیه نخاله‌های ساختمانی در این شهر تاکید کرد. 

فرماندار شهرستان خرم‌دره واقع در استان زنجان، در تشریح این خبر گفت:”با توجه به اینکه در حال انتقال دولت هستیم مردم نباید احساس کنند مدیران کارها را پیگیری نمی‌کنند و مدیران نیز نباید در انجام کارها کوتاهی کنند.”

وی با اشاره به انجام لایروبی در رودخانه‌های شهرستان، ادامه داد:”تداوم این لایروبی‌ها باید در دستور کار جدی مسئولان مرتبط قرار گیرد زیر اگر این اقدام تداوم نداشته باشد وضعیت به حالت سابق باز می‌گردد که خطرآفرین و تهدید کننده است.” 

محبی با تاکید بر اینکه نباید اجازه سو استفاده از محیط‌ زیست به سودجویان داده شود، تصریح کرد:”یکی از مشکلات زیست محیطی خرم‌دره و تهدیدات شهرستان معضل فاضلاب است که به جد پیگیر حل این مشکل هستیم.” 

فرماندار خرم‌دره با تاکید بر ضرورت ساماندهی معضل نخاله‌های ساختمانی، متذکر شد:”باید برای نخاله‌های ساختمانی جایگاه مشخصی تعریف شود تا مردم نخاله‌ها را در این مکان‌های مشخص تخلیه کنند.” 

او با اشاره به اینکه ساماندهی ضایعات فروشان نیز یکی از مطالبات مردمی است، تصریح کرد:”در برخی از نقاط شهر شاهد فعالیت برخی از ضایعات فروشان غیر مجاز با کشیدن یک چهار دیواری هستیم که این موضوع علاوه بر مخدوش کردن چهره شهر مشکلات زیست محیطی و در پاره‌ای از مواقع امنیتی نیز به بار می‌آورد.” 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر، احمد شفیعی، معاون محیط زیست استان قم با بیان اینکه نباید هیچگونه پسماند دیگری غیر از نخاله‌های ساختمانی و عمرانی در سایت‌های نخاله تخلیه شود، گفت: شهرداری باید با الگوبرداری از طرح‌های موفق کلانشهرها طرحی مناسب ارائه دهد. 

معاون محیط زیست استان قم، در تشریح این خبر گفت:”سایت‌های نخاله‌های ساختمانی شهرداری قم، در حال حاضر وضعیت نابسامانی دارد که باید در سریعترین زمان مورد رسیدگی قرار گیرد.”

این فعال محیط زیست در ادامه خاطرنشان کرد:”قطعاً این جانمایی‌ها باید مورد بازنگری قرار گرفته و به تعداد یک یا نهایتاً دو سایت تجمیع شود.” 

شفیعی بر ضرورت نظارت دقیق بر عملکرد پیمانکاران سایت‌های نخاله نیز تأکید کرد و گفت: این مجموعه‌ها باید کاملاً محصور شده و مورد کنترل و پایش قرار بگیرند.

وی با بیان اینکه نباید هیچگونه پسماند دیگری غیر از نخاله‌های ساختمانی و عمرانی در سایت‌های نخاله تخلیه شود، تصریح کرد: شهرداری باید طرحی مناسب با الگوبرداری از طرح‌های موفق کلانشهرها ارائه دهد. 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی هفته گذشته، بر اساس اعلام سامانه پایش کیفی هوای کشور، میزان ذرات معلق در هوای استان خوزستان، به حد غیراستاندارد رسید و در وضعیت «ناسالم» و «قرمز» قرار گرفت. 

براساس این گزارش،  شاخص کیفیت هوا بر اساس اندازه‌گیری ذرات معلق با اندازه ۲.۵ میکرون در ایستگاه پادادشهر اهواز ۱۵۱ و ایستگاه رامهرمز ۱۶۷ میکروگرم بر مترمکعب بوده است. 

همچنین هوای اندیمشک و ماهشهر در شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس» و «نارنجی» بوده است.

طبق شاخص ۲.۵ میکرون، هوای هوای دزفول، شوشتر، هویزه، خرمشهر و شادگان در وضعیت «قابل قبول» بوده و هوای هیچکدام از شهرهای خوزستان در شرایط «پاک» نبوده است.

لازم به ذکر است، شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است. 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای گذشته، طی روزهای اخیر، حسین شواخی، رئیس اداره محیط زیست شهرستان اردستان گفت:”یک رأس آهوی ماده براثر برخورد با خودرو در جاده زواره – شهراب تلف شد.” 

رئیس اداره محیط زیست شهرستان اردستان در تشریح این خبر گفت:”برحسب گزارش واصله از یک نفر مبنی بر تلف شدن حیات وحش در محور زواره – شهراب واقع در منطقه حفاظت شده کهیاز، مأموران یگان حفاظت محیط زیست در محل حاضر شدند و پس از بررسی، مشخص شد یک رأس آهوی ماده براثر برخورد با خودرو تلف شده است.” 

وی ادامه داد:”با گسترش راه‌های ارتباطی، توسعه شهرها و روستاها، افزایش وسایل نقلیه و توسعه صنعتی، زیستگاه حیات وحش به‌صورت جزیره‌ای و ناامن شده است.” 

رئیس اداره محیط زیست شهرستان اردستان از راننده‌هایی که در جاده‌ها تردد می‌کنند، خواست با توجه به احتمال عبور گونه‌های مختلف حیات وحش از جاده‌های واقع در مناطق چهارگانه، توجه لازم را به تابلوهای هشداردهنده داشته باشند و برای جلوگیری از خطرها و ایجاد خسارت جانی و مالی و همچنین تلف شدن حیات وحش بویژه هنگام شب‌، با احتیاط بیشتر و سرعت مجاز رانندگی کنند.

او تصادف‌های جاده‌ای را یکی از علل مهم مرگ و میر حیات وحش دانست و افزود: هر سال تعدادی از جانوران و گونه‌هایی از جوندگان و خزندگان براثر حوادث جاده‌ای در این شهرستان تلف می‌شوند. 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر، مهدی زارع، رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان تفت، ضمن اشاره به این که آسیب به پوشش گیاهی مناطق تحت حفاظت محیط زیست جرم تلقی می‌شود و مجرم ملزم به پرداخت جریمه است، اظهار کرد:”سه گونه گیاهی آویشن، انغوزه و انجیر کوهی در معرض خطر برداشت غیرقانونی و نابودی در استان هستند.” 

رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان تفت در تشریح این خبر گفت:”دستکم ۱۵ درصد از مساحت استان یزد تحت حفاظت محیط زیست است و این مناطق تحت حفاظت شامل پوشش گیاهی، درختان، زیستگاه‌ها و گونه‌های متنوع حیات وحش است.”

وی با اشاره به این که علاوه بر حفاظت از گونه‌های جانوری، حفاظت از زیستگاه و جلوگیری از تخریب آن‌ها در حیطه وظایف سازمان حفاظت از محیط‌زیست است، اظهار کرد:”همانطور که در راستای حفاظت از زیستگاه‌ها اجازه برداشت شن، ماسه، سنگ و غیره به افراد داده نمی‌شود، اجازه برداشت غیرقانونی گیاهان دارویی و آسیب به پوشش گیاهی نیز به افراد داده نمی‌شود.”

زارع خورمیزی با تاکید بر این که بیشترین برداشت‌های غیرقانونی گونه‌های گیاهی در استان مربوط به گونه‌های آویشن، انجیر کوهی و آنغوزه است، در خصوص اهمیت برخی از این گونه‌ها عنوان کرد:”این گونه گیاهی، خوراک اصلی گونه‌های کل، بز، قوچ، میش و کبک‌ها در این فصل است و برداشت غیرقانونی آن به حیات وحش آسیب‌زا خواهد بود.”

وی افزود:”برداشت غیرقانونی انجیر کوهی همچنین باعث کمبود غذا و در نتیجه جولان حیات وحش به سمت مزارع در راستای پیدا کردن غذا و آسیب رسانی به مزارع و گلایه کشاورزان می‌شود.”

این مسئول با بیان این که هدف از برداشت غیرقانونی انجیر کوهی، کمک به گرده افشانی توسط زنبور بلاستوفاگا در مزارع است، گفت:”این زنبور به طور طبیعی در انجیر کوهی زندگی می‌کند و افراد برای گرده‌افشانی در مزارع انجیر خود دست به برداشت غیرقانونی انجیرهای کوهی و انتقال آنها به مزارع شخصی می‌کنند.” 

وی افزود:”همچنین برداشت آنغوزه و آویشن نیز به دلیل سودجویی و کسب درآمد افراد است.”

رئیس محیط زیست تفت در پایان ضمن اشاره به این که آنغوزه از گونه‌های گیاهی در خطر انقراض و پر اهمیت است، گفت:”در صورت مشاهده برداشت غیر قانونی گیاهان دارویی و آسیب به پوشش گیاهی، متخلفان به مراجع قضایی معرفی و ملزم به پرداخت جریمه می‌شوند.” 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر، یحیی خورشید خانی، سرپرست فرمانداری شهرستان تویسرکان از آتش سوزی در منطقه حفاظت شده خانگرمز واقع در شهرستان تویسرکان خبر داد. 

سرپرست فرمانداری شهرستان تویسرکان، در تشریح این خبر گفت:”آتش سوزی رخ داده در منطقه حفاظت شده خانگرمز که از حوالی ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه روز دوشنبه ۲۶ شهریور ماه ۱۴۰۳، آغاز شده بود با تلاش و همکاری مسئولان و نیروهای اجرایی اداره های محیط زیست، هلال احمر، بخشداری، دهیاری ها، منابع طبیعی، بسیج و نیروهای مردمی مهار شد.” 

در خبری دیگر به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر، آتش سوزی در مراتع و پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش بیستون (ورمنجه)، منجر به نابودی بخشی از این منطقه شد و در نهایت پس از ۳ روز این آتش سوزی مهار شد. 

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کرمانشاه در تشریح این خبر گفت:”۹۶ درصد پوشش محدوده‌ای که دچار حریق شده، مرتعی و چهار درصد جنگلی بوده است.” 

این فعال محیط زیست در ادامه خاطرنشان کرد:”براساس برآوردهای اولیه ۱۴۶ هکتار از این منطقه طعمه حریق شده و پس از ۳ روز این آتش سوزی مهار شد.” 

وی اعلام کرد:”طبق بررسی‌هایی که انجام شده، عامل بروز این آتش‌سوزی، انسانی بوده است.” 

او به اهمیت پناهگاه حیات وحش بیستون که زیستگاه برخی گونه‌های شاخص جانوری از جمله کل و بز، خرس قهوه‌ای، برخی انوع گربه‌سانان، شغال، روباه و … است، اشاره و اظهار کرد: آسیب جدی به گونه‌های شاخص وارد نشده است. 

در خبری دیگر به نقل از ایرنا، طی روزهای اخیر، برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه بسته به حجم برداشت و روش آن، موجب تغییرات مورفولوژی، هیدرولیکی، محیط زیستی و اقتصادی می‌شود و دامنه این تغییرات فقط محدود به محل استخراج نیست بلکه گاهی تا کیلومترها دورتر از محل برداشت، آثار مخرب آن مشاهده می‌شود.

اثرات نامطلوب برداشت‌های بی رویه علاوه بر زمان دوره برداشت به دوره‌های زمان طولانی، حتی پس از خاتمه عملیات بهره‌برداری و نیز مکان‌های بالادست و پایین دست محدوده برداشت منتهی می‌شود.

رضا مصلح، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان زرند در تشریح این خبر گفت:”مامورین پاسگاه ویژه منابع طبیعی طی گشت زنی‌های مستمر در اراضی ملی از برداشت غیر مجاز شن و ماسه در منطقه حمیدیه جلوگیری به عمل آوردند.”

مصلح تاکید کرد:”حفاظت از منابع طبیعی، یک وظیفه همگانی است و مردم طبیعت دوست می‌توانند در تماس با شماره ۱۳۹ و ۱۵۰۴ کد امداد جنگل و مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمان، گزارش‌ها و اخبار خود را در زمینه آتش سوزی عرصه‌های منابع طبیعی، تخریب و تصرف اراضی ملی، قاچاق گیاهان دارویی، حفر چاه غیر مجاز در اراضی ملی و … به صورت شبانه‌روزی اطلاع رسانی کنند تا از ورود خسارت‌های جبران ناپذیر به عرصه‌های مرتعی و جنگلی جلوگیری شود.” 

در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسئولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند. 

Please follow and like us: