آلودگی هوا؛ قاتل خاموش دستکم ۳۰ هزار شهروند در ایران

حقوق بشر در ایران ـ امروز یکشنبه ۳۰دی ماه ۱۴۰۳، دستکم ۳۰ هزار شهروند در ایران، بطور سالانه بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. 

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از تسنیم، روز شنبه ۲۹ دی ماه ۱۴۰۳، عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اعلام کرد:”مطابق با نتایج گزارش اثرات بهداشتی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM2.5 در ۵۷ شهر ایران در سال ۱۴۰۲، تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM2.5 در افراد بالای ۳۰ سال در سال ۱۴۰۲ در شهرهای مورد مطالعه ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر بوده است.”

براساس این گزارش، آلودگی هوا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی، هر سال،جان هزاران اشهروند در ایران را می‌گیرد.

بر اساس اعلام وزارت بهداشت، در سال گذشته بیش از ۳۰ هزار مرگ زودرس در کشور به آلودگی هوا منتسب شده است. آیا وقت آن نرسیده که این بحران جدی‌تر از همیشه در دستور کار مسئولان و جامعه قرار گیرد؟

آلودگی هوا، دومین علت مرگ در جهان است امروز دیگر تنها یک معضل زیست‌محیطی نیست، بلکه به یک بحران جهانی تبدیل شده است. به گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، آلودگی هوا دومین علت مرگ در جهان است و سالانه منجر به بیش از ۸.۱ میلیون مرگ زودرس می‌شود. این آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد که از هر ۸ مرگ در جهان، یک مورد به آلودگی هوا مرتبط است.

دستکم ۳۰ هزار مرگ در ایران؛ زنگ خطر برای سلامت عمومی می‌باشد که بر اساس بررسی‌های وزارت بهداشت، در سال گذشته، آلودگی هوا عامل مرگ بیش از ۳۰ هزار ایرانی در ۵۷ شهر کشور بوده است. این آمار نه‌تنها یک هشدار جدی برای سلامت عمومی است، بلکه نشان‌دهنده نیاز فوری به اقدامات اساسی در مدیریت آلودگی هواست.

پیامدهای آلودگی هوا بر سلامت انسان

آلودگی هوا نه‌تنها منجر به مرگ زودرس می‌شود، بلکه با طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مزمن و حاد مرتبط است. بیماری‌های قلبی‌عروقی، سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری‌های تنفسی از جمله مهم‌ترین عوارض ناشی از تنفس هوای آلوده هستند. کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در برابر این تهدید هستند.

چرا آلودگی هوا به یک بحران ملی تبدیل شده است؟ در ایران به دلایل مختلفی از جمله افزایش جمعیت شهرنشین، رشد صنعت، مصرف بالای سوخت‌های فسیلی و ضعف در اجرای قوانین زیست‌محیطی، با بحران آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان و اهواز بیشترین سهم را در آمار مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا دارند.

یکی از دلایل اصلی این بحران، کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و استفاده گسترده از خودروهای شخصی با مصرف سوخت غیراستاندارد است. همچنین نبود سیاست‌های مؤثر در مدیریت پسماندها و آلاینده‌های صنعتی، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است.

راهکارها برای کاهش آلودگی هوا میتوان بر گسترش حمل‌ونقل عمومی پاک

توسعه حمل و نقل عمومی از قبیل مترو، اتوبوس‌های برقی و دوچرخه‌سواری می‌تواند سهم بزرگی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.

استانداردسازی سوخت و خودروها: تولید و استفاده از خودروهای با مصرف سوخت پاک و انرژی تجدیدپذیر باید در اولویت قرار گیرد.

تقویت نظارت بر صنایع: وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای کنترل آلاینده‌های صنعتی و نظارت دقیق بر اجرای آن‌ها ضروری است.

آموزش و آگاهی عمومی: اطلاع‌رسانی درباره خطرات آلودگی هوا و آموزش رفتارهای مسئولانه می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.

بر همین اساس، آمار مرگ ۳۰ هزار ایرانی در سال گذشته بر اثر آلودگی هوا، نشان‌دهنده ابعاد فاجعه‌بار این بحران است. مقابله با آلودگی هوا تنها یک وظیفه زیست‌محیطی نیست، بلکه ضرورتی برای حفظ سلامت و کیفیت زندگی انسان‌هاست. اگرچه حل این معضل نیازمند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و همکاری گسترده بین دولت، بخش خصوصی و مردم است، اما اقدامات فوری و مؤثر می‌تواند از تشدید بحران و پیامدهای فاجعه‌بار آن جلوگیری کند. 

شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌ بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است. 

تنگی نفس،گیجی، سردرد، حالت تهوع، بی حوصلگی و خستگی از جمله نشانه‌های مسمومیت با آلاینده‌های هواست و این مجموعه علائم می‌تواند فردی را حتی تا مرگ پیش برد.

لازم به ذکر است، شاخص بین صفر تا ۵۰ نشان دهنده هوای پاک و سالم برای همه افراد است و شاخص بین ۵۱ تا ۱۰۰ وضعیت قابل قبول را نشان داده بود. 

همچنین، شاخص بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ وضعیت ناسالم است که گروه‌های حساس و افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.

شاخص‌های ۱۵۱ تا ۲۰۰ نیز وضعیت ناسالم را برای برای همه گروه‌های سنی نشان می‌دهد و افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری ورزند و افراد دیگر باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.

شاخص بیان ۲۰۱ تا ۳۰۰ بیانگر هوای بسیار ناسالم است که افراد باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری کنند. 

در صورتی که شاخص بین ۳۰۱ تا ۵۰۰ باشد وضعیت خطرناک است و افراد باید از فعالیت‌های خارج از منزل خودداری کنند. 

در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسئولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند. 

Please follow and like us: