تهران؛ بحرانی در زیرزمین؛ سالانه ۲۰ سانتی‌متر فرونشست در جنوب پایتخت

حقوق بشر در ایران ـ امروز شنبه ۶بهمن ماه ۱۴۰۳، میزان فرونشست زمین در تهران به ۲۰ سانتی متر رسیده است. 

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از بولتن نیوز، طی روزهای اخیر، در حالی که تهران با مشکلات مختلف زیست‌ محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کند، فرونشست زمین به یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های زیست‌محیطی این منطقه تبدیل شده است. به گفته عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی، نرخ سالانه فرونشست در جنوب پایتخت به ۲۰ سانتی‌متر رسیده است که ناشی از فشار بیش از حد به منابع آب زیرزمینی و سیاست‌های نادرست در حوزه کشاورزی و مسکن است. این وضعیت تهدیدی جدی برای پایداری منطقه و سکونتگاه‌های انسانی در آن به شمار می‌آید.

بیت‌اللهی، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی، با انتقاد از تمرکز بیش از حد جمعیت در تهران و حومه، به سیاست‌های نادرست در حوزه کشاورزی و مسکن اشاره کرده و بر لزوم اصلاح این سیاست‌ها تأکید کرده است. فشار به منابع آب زیرزمینی از سوی کشاورزی نامناسب و رشد بی‌رویه مسکن، به‌ویژه در مناطق جنوبی تهران، عامل اصلی بروز این مشکل محسوب می‌شود.

آمارها نشان می‌دهند که نرخ سالانه فرونشست در جنوب تهران به ۲۰ سانتی‌متر رسیده است. این میزان فرونشست به‌ویژه در مناطق پرجمعیت و نزدیک به منابع آب زیرزمینی، تهدیدی جدی برای پایداری ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها به شمار می‌آید. این مشکل نه‌تنها موجب آسیب به سازه‌ها و زیرساخت‌ها می‌شود، بلکه می‌تواند بر آینده زیست‌محیطی و زندگی شهری در تهران تأثیرات منفی عمیقی بگذارد.

در حالی که برخی مسئولین به دنبال راه‌حل‌هایی چون انتقال پایتخت یا ساخت مسکن‌های بیشتر در مناطق دچار فرونشست هستند، بیت‌اللهی معتقد است که این راه‌حل‌ها نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کنند بلکه می‌توانند وضعیت را بدتر کنند. انتقال آب بین‌حوزه‌ای و جابجایی پایتخت، به گفته وی، تنها فشار به منابع آب را افزایش می‌دهد و در بلندمدت پایداری منطقه را بیشتر به خطر می‌اندازد. راه‌حل‌های اصولی‌تر، به نظر می‌رسد که باید شامل اصلاح الگوهای مصرف آب، تغییر در سیاست‌های کشاورزی و تمرکز بر توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی باشد.

فرونشست زمین یکی از پدیده‌های زیست‌محیطی خطرناک است که در سال‌های اخیر در بسیاری از مناطق ایران به‌ویژه در تهران شدت گرفته است. نرخ سالانه ۲۰ سانتی‌متر فرونشست در جنوب پایتخت نشان‌دهنده شدت بحران و تهدیدات زیست‌محیطی در این منطقه است. مشکلات زیست‌محیطی ناشی از این پدیده، علاوه بر خسارات مالی به ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها، می‌تواند آسیب‌های جدی به زندگی روزمره شهروندان وارد کند.

یکی از دلایل اصلی این بحران، استفاده نادرست از منابع آبی و فشار بی‌رویه به منابع زیرزمینی است. مصرف بی‌رویه آب در کشاورزی و رشد بی‌رویه شهری، به‌ویژه در مناطق جنوبی تهران، در کنار سیاست‌های نادرست در حوزه مسکن، شرایطی را به وجود آورده است که به شدت منابع زیرزمینی را تخلیه کرده و در نتیجه موجب فرونشست زمین می‌شود.

راه‌ حل‌هایی همچون انتقال پایتخت یا ساخت مسکن در مناطق دچار فرونشست، به نظر نمی‌رسد که بتوانند مشکل را حل کنند. این اقدامات تنها به افزایش فشار بر منابع آب و محیط زیست می‌انجامند و پایداری منطقه را بیشتر تهدید می‌کنند. به‌جای این سیاست‌ها، توجه به مدیریت منابع طبیعی، به‌ویژه آب، و تغییر در الگوهای کشاورزی و مصرف شهری می‌تواند گامی مؤثر در حل بحران فرونشست باشد.

در این شرایط، ضروری است که سیاست‌گذاران و مسئولان شهری به مسئله فرونشست زمین توجه بیشتری نشان دهند و با اتخاذ تدابیر اصولی‌تر و مبتنی بر تحلیل‌های دقیق علمی، به حل این بحران زیست‌محیطی پرداخته و از تخریب بیشتر زیرساخت‌ها و آسیب به زندگی شهری جلوگیری کنند. 

فرونشست زمین ـ اصطلاحی عمومی است که اشاره به حرکت عمودی و رو به سمت پایین سطح زمین دارد و می‌تواند توسط فرایندهای طبیعی، فعالیت‌های انسانی یا هردوی آنها رخ دهد. وجه تمایز فرونشست زمین با حرکت‌های توده‌ای در این است که در فرونشست زمین حرکت افقی کمی یا هیچ حرکت افقی در سطح زمین رخ نمی‌دهد. 

در حالی گسترش فرونشست در ایران از سوی مسیولان مربوطه پر اهمیت جلوه داده نشده که پیشتر هم در تاریخ روز ۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، محمد جوان‌بخت، معاون وزیر نیرو در امور آب با بیان اینکه حدود ۳۵۹ دشت کشور دچار فرونشست است، هشدار شد:”۲۸درصد چاه‌های کشاورزی معادل ۱۱۷هزار حلقه چاه در دشت‌های با نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتی‌متر حفر شده است.” 

همچنین، در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، علی جاویدانه، رئیس سازمان نقشه‌ برداری کشور، ضمن هشدار نسبت به گسترش پدیده فرونشست زمین در شهرهای ایران، از حرکت فرونشستهای به سمت تاسیسات زیرساختی و مناطق شهری سخن گفت. 

در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسیولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند. 

Please follow and like us: