گزارش تحلیلی از حمله موشکی اسرائیل به زندان اوین

حقوق بشر در ایران ـ امروز سه شنبه ۳ تیر ماه ۱۴۰۴، زندان اوین، در جریان درگیری نظامی بین ایران و اسرائیل، هدف حمله موشکی قرار گرفت. 

به گزارش حقوق بشر در ایران، روز دوشنبه ۲ تیر ماه ۱۴۰۴، زندان اوین که بعنوان یکی از حساس ترین زندانهای ایران و مکان نگهداری بسیاری از زندانیان سیاسی، عقیدتی و امنیتی است، هدف موشک شلیک شده از سوی ارتش اسرائیل قرار گرفت. در این گزارش به بررسی آسیبهای وارده، ابعاد، انگیزه‌ها و پیامدهای حمله موشکی به زندان اوین پرداخته شده است. این اقدام، بی‌سابقه در تاریخ امنیت داخلی کشور، موجی از واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به‌همراه داشته است. 

اولین سازمان بین المللی مدافع حقوق بشر که این حمله را محکوم کرده سازمان عفو بین اللمل بود و با انتشار متنی اعلام کرد:”تصاویر و گزارش‌های منتشرشده درباره حملات اسرائیل به زندان اوین، جایی که صدها زندانی از جمله مخالفان سیاسی و مدافعان حقوق بشر در آن زندانی هستند، عمیقا دلهره‌آور است. حمله عمدی به اهداف غیرنظامی بر اساس حقوق بشردوستانه بین‌المللی ممنوع است و می‌تواند به عنوان جنایت جنگی تلقی شود. مقامات جمهوری اسلامی ایران باید تمامی زندانیانی را که بر خلاف موازین حقوق بشری محبوس هستند آزاد کنند و سایر زندانیان را از مکان‌هایی که در معرض خطر حمله اسرائیل قرار دارند دور کنند. نیروهای امنیتی زندان نباید از اسلحه یا سایر قوای قهریه علیه زندانیان مضطرب استفاده کنند.”

جزئیات حمله

زمان حمله: روز دوشنبه ۲ تیر ماه ۱۴۰۴. 

نوع تسلیحات: موشک‌های کوتاه‌برد با دقت بالا (احتمالاً از نوع کروز یا پهپاد انتحاری). 

محل اصابت: بخش اداری و یکی از ساختمان‌های بازداشت موقت. 

تلفات: بر اساس گزارش‌های اولیه، دست‌کم ۱۲ کشته (از جمله چندین زندانی سیاسی) و ده‌ها مجروح که شامل برخی از خانواده های زندانیانی که برای پیگیری پرونده زندانیان خود به دادسرای ناحیه ۳۳ قضایی تهران مراجعه کرده بودند اعلام شده است.

میزان تخریب: آسیب جدی به بخشی از زیرساخت‌ها؛ اما دیوارهای اصلی و حفاظت پیرامونی پابرجا مانده‌اند. شیشه‌های بخش‌هایی از زندان، از جمله بند چهار، شکسته شده اما تا این لحظه گزارشی از آسیب جدی در این بخش‌ها دریافت نشده است. در بند زنان نیز بخشی از سقف فرو ریخته که گفته می‌شود این ریزش سطحی بوده است. بهداری اصلی زندان و همینطور بخشی از سالن ملاقات آسیب دیده، اما گزارشی از مصدومان احتمالی در این بخش ها هنوز به دست نرسیده است.

همچنین، یکی فرد مطلع در خصوص این خبر به گزارشگر حقوق بشر در ایران اعلام کرد:”با توجه به آسیب دیدگی بهداری زندان اوین، خواهرم قادر به دریافت خدمات درمانی ضروری خود نخواهد بود. با توجه به عدم شفاف سازی کافی رسانه های رسمی و بی اعتمادی به وعده های مسئولان، ما خانواده های زندانیان بیمار، استرس و فشار روانی دوچندانی را متحمل خواهیم شد.”

در پی این حمله، تلفن‌های زندان در اکثر بندها قطع شده و در برخی دیگر محدود شده‌اند. همچنین اعلام شده است که ملاقات‌ها تا اطلاع ثانوی لغو شده‌اند. هواخوری زندایان لغو و درهی بندهای مختلف زندان بسته شده اند. این گزارش مربوط به بخش‌های عمومی زندان است و تاکنون اطلاعاتی از وضعیت بندهای امنیتی از جمله ۲۰۹، ۲-الف و بخش حفاظت قوه قضاییه در دست نیست.

این رویداد موجب نگرانی گسترده در میان زندانیان و خانواده‌های آنان در خارج از زندان شده است. اگرچه در حال حاضر اکثر زندانیان را زندانیان مالی تشکیل می‌دهند، اما این زندان به‌واسطه نقش تاریخی‌اش در تحولات سیاسی ایران، همواره در کانون توجه افکار عمومی و نهادهای ناظر بر حقوق بشر قرار داشته است. 

همچنین، محمد نوری زاد، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، در یک تماس تلفنی به خانواده خود اعلام کرد:”در جریان این حمله، یک عده زخمی شدند و دقیقا بالا سر زندان اوین بمب ریختندو در حالی که من با شما صحبت می کنم هم دارند می زنند. حمله به زندان در هیچ اعتقاد سیاسی جایی ندارد.”

فرضیه‌های محتمل درباره منبع حمله

الف) گروه‌های مخالف داخلی یا مسلح

برخی تحلیلگران احتمال دست‌داشتن گروه‌های مسلح مخالف حکومت (همچون گروه‌های کرد یا بلوچ) را مطرح کرده‌اند.

حمله‌ای چنین دقیق و هماهنگ نیازمند امکانات و اطلاعات دقیق می‌باشد، که ممکن است از داخل سیستم به بیرون درز کرده باشد.

ب) دخالت خارجی

برخی منابع نزدیک به نهادهای امنیتی، احتمال دخالت مستقیم اسرائیل یا حمایت غیرمستقیم آن از یک عملیات نیابتی را مطرح کرده‌اند.

انتخاب اوین، به عنوان محل نگهداری بسیاری از چهره‌های سیاسی، پیام امنیتی و روانی مهمی دارد.

ج) عملیات ساختگی (False Flag)

برخی نظریه‌ها، از جمله در میان منتقدان جمهوری اسلامی، این گمانه را مطرح کرده‌اند که ممکن است حمله به‌صورت طراحی‌شده از سوی بخش‌هایی در داخل با اهداف خاص (مثل افزایش سرکوب، پاکسازی داخلی یا انحراف افکار عمومی) انجام شده باشد.

پیامدهای سیاسی و امنیتی

داخلی:

افزایش موج نارضایتی عمومی، به‌ویژه در میان خانواده‌های زندانیان

فشارهای گسترده بر فعالان سیاسی، مدنی و روزنامه‌نگاران

موج جدیدی از دستگیری‌ها و محدودیت‌های رسانه‌ای

خواسته های بین‌المللی:

محکومیت حمله از سوی برخی نهادهای حقوق بشری

درخواست برای تحقیقات مستقل بین‌المللی

احتمال تشدید فشارهای سیاسی بر ایران در مجامع بین‌المللی

جمع‌بندی

حمله موشکی به زندان اوین، فراتر از یک حادثه امنیتی، نماد شکاف عمیق در ساختار کنترل و انسجام امنیتی جمهوری اسلامی تلقی می‌شود. این حمله، چه از بیرون آمده باشد و چه از درون، حامل پیامی روشن در مورد شکنندگی امنیت در قلب ساختار قدرت است. در عین حال، سرنوشت بازماندگان، واکنش حکومت، و فشارهای بین‌المللی، تعیین‌کننده مسیر آینده خواهد بود.

پیشنهادها (برای سیاست‌گذاران یا نهادهای مستقل)

۱. تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب بی‌طرف

۲. محافظت از جان بازماندگان و شاهدان حادثه

۳. مستندسازی دقیق حقوق بشری و ارائه آن به نهادهای بین‌المللی

۴. پرهیز از سانسور خبری و امکان‌پذیر ساختن گردش آزاد اطلاعات

Please follow and like us: