سرکوب زنان خواننده در ایران؛ احضار صبا مرتضی‌نژاد، تداوم خفقان فرهنگی در جمهوری اسلامی

حقوق بشر در ایران ـ امروز پنجشنبه ۲۳اسفند ماه ۱۴۰۳، پس از احضار صبا مرتضی نژاد، به پلیس فتا، صفحه اینستاگرام وی حذف شد. 

به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از تابناک، طی روزهای اخیر، صبا مرتضی‌نژاد، خواننده، به علت همخوانی در یکی از قطعات موسیقی، پس از احضار پلیس فتا(فضای مجازی) و چند ساعت بازجویی محتوای صفحه مجازی اینستاگرام وی نیز حذف شد. این اقدام در حالی صورت گرفت که نیروهای امنیتی وی را مجبور به حذف محتوای صفحه اینستاگرامش کردند، اقدامی که نشان‌دهنده کنترل شدید حکومت بر فعالیت‌های فرهنگی و تلاش برای خاموش کردن صداهای مستقل در ایران است.

براساس این گزارش، علت حذف صفحه اینستاگرام صبا مرتضی نژاد«همخوانی در یکی از قطعات موسیقی با نام تار و تاریخ» که چندی پیش در کاروانسرای تی تی در شهرستان سیاهکل اجرا شده بود صورت گرفته است. 

این برخورد، بار دیگر ممنوعیت غیررسمی و ناعادلانه خوانندگی زنان در ایران را یادآور شد؛ سیاستی که هیچ‌گونه مبنای قانونی شفاف در قوانین داخلی ایران ندارد، اما به‌صورت سیستماتیک اعمال می‌شود.

زنان و موسیقی در ایران؛ قانونی که وجود ندارد اما اجرا می‌شود

پس از انقلاب ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی محدودیت‌های گسترده‌ای بر فعالیت‌های هنری، به‌ویژه موسیقی، اعمال کرد. یکی از اصلی‌ترین این محدودیت‌ها، ممنوعیت خوانندگی زنان به‌صورت مستقل و در فضای عمومی بوده است. با این حال، این ممنوعیت هیچ‌گاه به‌صورت صریح در قانون مجازات اسلامی یا سایر قوانین ایران ذکر نشده است.

آنچه در عمل رخ داده، سیاست‌های خودسرانه و اعمال‌نظر سلیقه‌ای نهادهای امنیتی و قضایی بوده که باعث شده هرگونه فعالیت زنان در عرصه موسیقی با تهدید، احضار و سرکوب مواجه شود.

۱. فقدان قانون مشخص درباره ممنوعیت خوانندگی زنان

در قوانین ایران، هیچ ماده‌ای به‌طور صریح خوانندگی زنان را جرم تلقی نکرده است. اصل ۳۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که هیچ مجازاتی نباید اعمال شود مگر آنکه در قانون به‌صراحت پیش‌بینی شده باشد. بنابراین، احضار و تهدید صبا مرتضی‌نژاد کاملاً غیرقانونی و ناقض قوانین داخلی ایران است.

۲. نقض آزادی بیان و آزادی هنری

طبق ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، که ایران نیز به آن متعهد شده است، هر فردی حق آزادی بیان، از جمله آزادی در بیان هنری را دارد. اما جمهوری اسلامی با سیاست‌های سرکوبگرانه خود، به‌طور مداوم این حقوق را نقض کرده و هنرمندان را به دلیل فعالیت‌های هنری‌شان تحت تعقیب قرار می‌دهد.

۳. تحمیل سانسور و حذف آثار هنری

در این پرونده، نیروهای امنیتی نه‌تنها صبا مرتضی‌نژاد را احضار کرده‌اند، بلکه وی را مجبور به حذف محتوای صفحه اینستاگرامش نیز کرده‌اند. این اقدام، نقض صریح حقوق دیجیتال و آزادی بیان محسوب می‌شود. حذف اجباری محتوا، مصداقی از سانسور حکومتی است که هدف آن، پاک کردن هرگونه صدای مخالف یا هنری است که با ایدئولوژی حکومت سازگار نیست.

سرکوب زنان در عرصه هنر و فرهنگ؛ جمهوری اسلامی و پروژه حذف زنان از فضای عمومی

ممنوعیت خوانندگی زنان، بخشی از پروژه گسترده‌تر جمهوری اسلامی برای حذف زنان از فضای عمومی و فرهنگی کشور است. این سیاست‌ها نه‌تنها در موسیقی، بلکه در سینما، تئاتر، ورزش و بسیاری دیگر از حوزه‌ها نیز اجرا می‌شود.

۱. فشار بر خوانندگان زن؛ تهدید، بازداشت و ممنوعیت فعالیت

صبا مرتضی‌نژاد تنها نمونه‌ای از فشار بر زنان خواننده در ایران نیست. در دهه‌های اخیر، بسیاری از خوانندگان زن، یا مجبور به ترک ایران شده‌اند، یا فعالیتشان به‌شدت محدود شده است.

برای مثال:
• مهستی و هایده، دو تن از مشهورترین خوانندگان زن، مجبور به مهاجرت شدند و هرگز اجازه بازگشت به صحنه موسیقی ایران را نیافتند.
• گوگوش، سال‌ها تحت فشار بود و پس از ترک ایران، دوباره به فعالیت موسیقی بازگشت.
• پرستو صالحی، الهام پاوه‌نژاد و دیگر هنرمندان زن، بارها به دلیل فعالیت‌های هنری‌شان با تهدید و ممنوعیت مواجه شده‌اند.

۲. برخورد امنیتی با هنرمندان؛ تهدیدی برای جامعه فرهنگی ایران

احضار صبا مرتضی‌نژاد توسط پلیس امنیت، بار دیگر نشان می‌دهد که در جمهوری اسلامی، فعالیت‌های فرهنگی حتی در فضای مجازی نیز تحت کنترل شدید قرار دارد. نهادهای امنیتی با استفاده از تهدید، سانسور و فشارهای روانی، تلاش می‌کنند تا هنرمندان را وادار به خودسانسوری کنند.

ابعاد کیفری و بین‌المللی پرونده صبا مرتضی‌نژاد

با توجه به موارد فوق، پرونده احضار و تهدید صبا مرتضی‌نژاد از منظر حقوقی قابل بررسی و پیگیری در نهادهای بین‌المللی است.

۱. نقض تعهدات بین‌المللی ایران

ایران به عنوان یک کشور عضو سازمان ملل متحد، متعهد به اجرای میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است که بر آزادی بیان و حق فعالیت هنری تأکید دارد. هرگونه اقدام برای محدود کردن این آزادی‌ها، نقض تعهدات ایران در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود.

۲. امکان پیگیری پرونده در سازمان ملل و دادگاه‌های بین‌المللی 

با توجه به اینکه احضار هنرمندان زن و حذف اجباری محتوای دیجیتال، نقض حقوق انسانی است، این پرونده می‌تواند از طریق:
• گزارشگران ویژه سازمان ملل در امور آزادی بیان و حقوق زنان
• دادگاه‌های بین‌المللی
• سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر

مورد پیگیری قرار گیرد. این سازمان‌ها می‌توانند اسناد و مدارک مرتبط را جمع‌آوری و در مجامع بین‌المللی مطرح کنند.

۳. تحریم مقامات قضایی و امنیتی ایران

کشورهای غربی، به‌ویژه اتحادیه اروپا، بریتانیا و آمریکا، می‌توانند مقامات امنیتی و قضایی مرتبط با این سرکوب‌ها را تحریم کنند. در گذشته، این کشورها قضات و مسئولانی را که در سرکوب آزادی بیان نقش داشته‌اند، تحت تحریم‌های هدفمند قرار داده‌اند.

سرکوب فرهنگی، ابزار جمهوری اسلامی برای حفظ قدرت

 احضار صبا مرتضی‌نژاد به پلیس فتا، نشان‌دهنده تلاش جمهوری اسلامی برای خاموش کردن صدای زنان در عرصه موسیقی است.
• این اقدام، نقض آشکار قوانین داخلی و بین‌المللی است.
• سیاست‌های سرکوبگرانه حکومت علیه هنرمندان، تنها به حذف آن‌ها از صحنه داخلی منجر شده و ایران را از داشتن یک فضای فرهنگی پویا محروم کرده است.
• این پرونده می‌تواند در نهادهای بین‌المللی مطرح شده و فشار بیشتری بر جمهوری اسلامی برای پایان دادن به این سیاست‌های سرکوبگرانه وارد کند.

در نهایت، سرکوب خوانندگان زن و سایر هنرمندان، نه‌تنها حقوق فردی آن‌ها را نقض می‌کند، بلکه بخشی از تلاش حکومت برای کنترل جامعه و جلوگیری از گسترش اندیشه‌های آزاد در ایران است. جامعه جهانی باید با افزایش فشار بر جمهوری اسلامی، حمایت از هنرمندان مستقل و تحریم عوامل سرکوب، به مقابله با این سیاست‌های ضدانسانی بپردازد. 

Please follow and like us: