By حقوق بشر در ایران 
https://wp.me/p6xuBy-LwV
حقوق بشر در ایران ـ امروز پنجشنبه ۱۱ مرداد ماه ۱۴۰۳، دشت مرودشت با فرونشست شدید زمین مواجه شده و تخت جمشید در خطر فروریختن است.
به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از تسنیم، امروز پنجشنبه ۱۱ مرداد ماه ۱۴۰۳، برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی در دشت مرودشت، باعث فرونشست شدید زمین و ایجاد شکافهای عمیق در اطراف تخت جمشید و نقش رستم شده است. این وضعیت، این آثار تاریخی ارزشمند را در معرض خطر جدی تخریب قرار داده است.
ایمان انتظام سلطانی، رئیس گروه آبزمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی در تشریح این خبر گفت:”دشت مرودشت در اطراف تختجمشید و نقشرستم، طی ۲ سال اخیر ۲۱ سانتیمتر فرونشست داشته است.”
این زمین شناس در ادامه خاطرنشان کرد:”نظر اولیه گروه حدوداً ۱۵نفره اساتید دانشگاه شیراز که پنجشنبه ۲۰ اردیبهشتماه ۱۴۰۳، مشاهده کردند و بررسی اولیهای از این محوطه باستانی داشتند، این بود که بخشی از آنچه در نقشرستم رخ داده، فروشُست بوده است، همچنین در محوطه رانش اتفاق افتاده است. از طرفی، اثرات فرونشستهای گسترده طی سالهای گذشته در دشت مرودشت، در این محوطه بهدلیل ضعف و سستی خاک، بیشتر بوده است.”
همچنین، علیرضا عسگری چاوردی، مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید هم اعلام کرد:”خاک در محوطه نقشرستم سُست است و آب به آن نفوذ کرده است.”
رئیس گروه آبزمینشناسی این سازمان هم اظهار کرد:”فرونشست معمولاً در مرکز دشت مرودشت جایی که زیرساخت اصلی سازههای هخامنشی قرار دارد، زیاد بوده و در نواحی که به کوه میرسیم، فرونشست کمتر شده اما شکافهایی ایجاد میشود که باعث ایجاد شکل نامتقارن شده است، بنابراین شکافهای زیادی در مرز سنگی سازههای هخامنشی مثل تختجمشید یا نقشرستم با بخش خاکی آن که همان دشت مرودشت است، وجود دارد.”
وی ادامه داد:”در دشتهایی که کشاورزی در آن انجام میشود و رودخانهای کنار آن نیست، برای تأمین آب کشاورزی از آبهای زیرزمینی برداشت میشود، بهویژه در دشتهای ممنوعه که بهدلیل افت سطح آبهای زیرزمینی، حفر چاههای آب جدید امکانپذیر نیست.”
رئیس گروه آب زمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به این پرسش که آیا فرونشستهای دشت مرودشت به تخریب سازههای هخامنشی منجر میشود یا نه؟ توضیح داد:”فرونشست در مناطق سنگی نه رخ میدهد نه پیشرفت میکند. شکافهای پیشآمده در قسمت خاکی دشت یعنی بخشهایی نزدیک به نقشرستم یا تختجمشید هستند اما نکته حائز اهمیت این است که بارندگی باعث میشود شکافهایی که بین دشت و کوه به وجود میآید، فرسایش خندقی پیدا کند و بهمرور زمان بزرگتر شود.”
وی در ادامه تأکید کرد:”شستهشدن این شکافها و فرسایش خندقی ناشی از آن، به قسمتهایی از آثار تاریخی که در بخش خاکی واقع شدهاند مثل کعبه زرتشت در نقشرستم، تأثیر منفی میگذارد، متأسفانه هرسال با شروع فصل بارش عمیقتر شدن شکافها بیشتر میشود.”
انتظام سلطانی، درخصوص راهکارهای احتمالی مقابله با این پدیده گفت:”راهکار کوتاه مدت شیوههای مهندسی مانند تزریق سیمان در شکاف و یا دورکردن آب از آن است که همگی راهحلهای موقتی محسوب میشوند اما نکته اصلی اینجاست که دشت مرودشت باید به حالت تعادل آبی برسد و بیشتر از ورودی از آن برداشت آبی نشود. در دو سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ دشت مرودشت چیزی بین ۲۱ تا ۲۵ سانتی متر فرونشست داشته است و این در حالی است که در یک بازه ۹ساله از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ حداکثر نشستها تجمعی بوده است که میانگین آن در مرودشت به ۱۰۰ سانتیمتر میرسد.
بی تفاوتی مسئولان برای رفع مشکل بحرانی آب و فرونشست زمین در ایران در حالی است که در تاریخ ۱۱ تیر ماه ۱۴۰۳، مجید جباری، رئیس بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری وزارت راه، مسکن و شهرسازی از بحرانی شدن وضعیت فرونشست زمین در ایران خبر داده بود.
پیشتر هم در تاریخ ۲۰ خرداد ماه ۱۴۰۳، علی بیت اللهی، از گسترش فرونشست به میزانه ۳۰۰ متر و تخریب تخت رستم و تخت جمشید در شهرستان مرودشت، بر اثر فرونشست زمین ناشی از بهره برادری های بی رویه در آن منطقه سخن گفت و در خصوص تخریب ناگهانی بناهای تاریخی مرتبط هشدار داد و در تاریخ ۲۳ خرداد ماه ۱۴۰۳، از سوء مدیریت و بی قانونی در مبحث کنترل فرونشست زمین در ایران و فرونشستها بالای ۱۰ سانتیمتر در سال، در ایران سخن گفته بود.
همچنین، در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، علی بیتالهی، اعلام کرده بود:”نرخ فرونشست در محوطههای باستانی ایران، بهویژه تخت جمشید و نقش رستم در شیراز و میدان نقش جهان در اصفهان خطرساز شده و منطقه مرودشت استان فارس، رکورددار فرونشست زمین در این استان است. در محدوده مرودشت که تخت جمشید و نقش رستم در آن قرار دارند، نرخ فرونشست به ۱۷ سانتیمتر در سال میرسد.”
فرونشست زمین ـ اصطلاحی عمومی است که اشاره به حرکت عمودی و رو به سمت پایین سطح زمین دارد و میتواند توسط فرایندهای طبیعی، فعالیتهای انسانی یا هردوی آنها رخ دهد. وجه تمایز فرونشست زمین با حرکتهای تودهای در این است که در فرونشست زمین حرکت افقی کمی یا هیچ حرکت افقی در سطح زمین رخ نمیدهد.
در حالی گسترش فرونشست در ایران از سوی مسیولان مربوطه پر اهمیت جلوه داده نشده که پیشتر هم در تاریخ روز ۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، محمد جوانبخت، معاون وزیر نیرو در امور آب با بیان اینکه حدود ۳۵۹ دشت کشور دچار فرونشست است، هشدار شد:”۲۸درصد چاههای کشاورزی معادل ۱۱۷هزار حلقه چاه در دشتهای با نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر حفر شده است.”
همچنین، در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، علی جاویدانه، رئیس سازمان نقشه برداری کشور، ضمن هشدار نسبت به گسترش پدیده فرونشست زمین در شهرهای ایران، از حرکت فرونشستهای به سمت تاسیسات زیرساختی و مناطق شهری سخن گفت.
محمد درویش، فعال محیط زیست هم در تاریخ ۱ اسفند ماه ۱۴۰۲، نسبت وضعیت بحرانی شهرستان مردوشت از توابع استان فارس و گسترش فرونشست بیش از ۱۵ الی ۲۰ سانتی متری زمین در آن استان و خطر فروریختن تحت جمشید هشدار داد.
در هدف پانزدهم از سند ۲۰۳۰ یونسکو که پس از تصویب در سال ۲۰۱۶ برای اجرای مفاد و اهداف در اختیار کشورها قرار گرفت بر حق افراد در برخورداری از محیط زیست و همچنین حفاظت از منابع طبیعی تاکید شده است اما در ایران اجرای اهداف این سند در پی مخالفت آیت الله خامنه ای با آن بطور کامل از دستور کار دولت و مجلس خارج شد و مسیولان حکومتی در ایران، مفاد سند ۲۰۳۰ یونسکو را «ترویج سبک زندگی غربی» می دانند.
Subscribe to get the latest posts sent to your email.