مندائیان ، قومی فراموش شده و مظلوم در ایران

مندائیان قومی گمنام و کم جمعیت هستند که به نام‌های مختلف مندائیان، تعمیدیان، صابئین، صبی‌ها و مغتسله شهرت دارند . نامی که این قوم خود را به آن می‌خوانند ، ظاهراً از کلمه ” ماندا” یا ” مندا  به معنای معرفت و شناخت مشتق شده است و این شاید دلیلی است که دین شناسان نشانه‌هایی از ارتباط میان این دین با فرقه‌های گنوسی یافته‌اند . اما صبی در زبان عربی از صب به معنای آب ریختن  است و این به دلیل آیین‌های تعمید در آب است که از ارکان این آیین به شمار می‌آید این قوم همواره توجه دین شناسان ، زبان شناسان و انسان شناسان را به خود جلب کرده اند. حرمتی که این قوم برای آب جاری قائلند این عقیده را تقویت می‌کند که اصل این قوم و دین ایشان از فلسطین است .کوه سراندیب ، مصر ، مادای ( کوه پروان ) ، کوه کارمل ، اورشلیم ، حران ، اطراف دجله و فرات از شمال به جنوب تا شهرهای غربی خوزستان نظیر سوسنگرد ، هویزه ، خرمشهر ، اطلس جغرافیایی تاریخ منداییان را از حداقل ۴۰۰۰ سال پیش تا کنون تشکیل می‌دهد . منداییان قریب ۳۵۰۰ سال پیش ، از مصر به حوزه فلسطین مهاجرت کرده و پس از ظهور حضرت یحیی مورد خشم یهودیان اورشلیم قرار گرفته ، به اجبار از این شهر مذهبی مهاجرت کردند و در شمال بین‌النهرین و شهر حران اقامت گزیدند . آنها در ایران در کناره های رود کارون جلگه خوزستان و در عراق در کناره‌های رودخانه‌های دجله، فرات زندگی می‌کنند. ایران با 15 تا 20 هزار نفر مندایی دومین مرکز جمعیتی این دین است . منداییان عراق حدود هفتاد هزار نفر هستند که از پیروان ادیان در عراق به صورت رسمی پذیرفته‌ شده‌اند و بیشتر در جنوب عراق در جوار دجله و فرات ، و برخی از ایشان هم در شهرهای بغداد ، موصل و کرکوک ساکن‌ هستند .منداییان ایران ، در استان خوزستان ، و بیشتر در شهر اهواز و حومه آن ، زندگی می‌کنند . در ماهشهر و شوشتر هم مندایی هست ؛ اما تعداد منداییان شهرهای چون سربندر ، شادگان ، خرمشهر و آبادان و . . . در حد چند خانوار است .شایان ذکر است تعداد قابل توجهی از منداییان ایران در استرالیا به سر می‌برند و در همان جاست که بخش عمده فعالیت‌های پژوهشی در حوزه قوم ، آیین و دین و زبان مندایی انجام می‌گیرد . برخی از منداییان به کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای اروپایی همچون سوئد ، دانمارک و کشورهای کانادا و امریکا نیز مهاجرت کرده‌اند . جمعیت آن‌ها را ۷۰ هزار نفر در عراق و حدود ۲۰ هزار نفر در ایران برآورد میشود . مندائیان از نسل سام ابن نوح میباشند و از نظر عقیدتی از پیروان یحیای تعمیددهنده و یکی از ادیان دیگر در ایران هستند . علاوه بر ایران و عراق در سوریه هم سکونت دارند . مندائیان با نام صابئین نیز شناخته می‌شوند، و آنها را با فرقهٔ مغتسله پیوند داده‌اند .این دسته از پیروان ادیان نیز که جمعیت بسیار اندکی در ایران هستند از آسیبهای اجتماعی و نقض حقوق شهروندی خود در امان نمانده اند از توهینهای برخی افراد و دادن القاب رکیک تا تمسخر نوع مراسم مذهبی آنها که در نظر مسلمانان تندرو با توجه به بدعتهای غلط اسلامی آنها را ستاره پرست میدانند و یا اینکه این دسته از پیروان ادیان از ترس خود مجبور هستند اعتقادات مذهبی خود را پنهان کنند و یا اینکه این افراد برای این که بتواند از امکانات آموزشی استفادهء کنند نمیتوانند خود را با دین واقعی خود معرفی کنند چرا که در صورت فهمیدن مسولین فرزندان آنها از حق تحصیل محروم خواهند شد. این دسته از پیروان ادیان در ایران از حق داشتن نماینده و کرسی در مجلس محروم هستند و طبیعی است که با وجود چنین شرایطی آنها نمیتوانند احقاق حق کنند . اسم مکان عبادتی آنها ((مَندی یا ماندی  اسم  معبد منداییان ))است که در کنار رودخانه از نی و گل ساخته می‌شود . در قسمت جنوبی آن حوضی برای تطهیر است که به وسیله دو کانال با آب رودخانه مرتبط است تا آب حوض راکد نباشد .

زبان و فرهنگ گویشی و تفکرات مندائیان

خط مندائیان به صابئین معروف است که از ۲۳ حرف تشکیل شده و کلمه هایى از زبانهاى دیگر مثل عبری و سریانی به ادبیات زبان مندائى وارد شده است.خط مندائى از راست به چپ نوشته مى شود.این خط از آرامى ریشه گرفته است و ازدیگرخطهاى سامى زیباتر و کاملتر است.هنگام نوشتن خط مندائى حروف صدادار و الفباى آن با هم نوشته مىشود از نظر لهجه آنها به زبان عبری و سریانی صحبت میکنند . علاوه برزبان نوشتارى مندائیان،یک زبان عام هم وجود دارد که تنها مندائیان خوزستان به آن صحبت مى کنند.این زبان هم به نسبت خود زیبا وبرجسته است.این زبان فقط درشهرهاى استان خوزستان رایج است ومندائیان این نقاط به این زبان صحبت مى کنند.مندائیان دیگرمناطق این زبان را بلد نیستند وبه این زبان حرف نمى زنند.مندائیان عراق قادر نیستند به این زبان صحبت کنند.زبان مندائى مندائیان خوزستان میان مندائیان عراق رایج نیست وآنها چیزى از این زبان نمى دانند.گویش مندائى در عراق از یاد رفته است.مندائیان عراق به جاى زبان مندائى به زبان عربى صحبت مى کنند. مندائیان عراق،روحانى عالیمقام وروحانى آنها نیزفقط –تا حدى که آموزش دیده اند-مى توانند از کتاب دینى خود بخوانند وبنویسند.با این وجود قرائت وشکل بیان ادبى این زبان با شکل بیان مندائیان خوزستان مشترک است. در سخن گفتن از منداییان پیش از هر کلامی باید از ” آب ” آغاز کرد . آب زنده ( جاری ) در اصطلاح مندایی ، یردنه اردن به نزد منداییان ، مقدس و رمز و نشانه حیات اعظم است . تقریباً تمامی آیین‌ها و مناسک منداییان در کنار آب جاری انجام می‌شود . ایشان اعتقاد دارند که یردنه  از زیر عرش جاری است و حیات نیز از زیر یردنه و دنیای نورانی بالا ، مملو از آب زنده است .

تولد و تقدس ازدواج

منداییان سعی می‌کنند نوزاد و مادرش را هفت روز دور از جمع نگه دارند و در روز چهلم نیز مراسم تعمید رسمی ( مصوتا) برگزار می‌کنند .هر فرد مندایی به غیر از نام خود ، یک نام مذهبی نیز دارد که با توجه به ساعت و ماه تولدش به آن منتسب می‌شود و در تمام مراسم دینی با آن نام تعمید می‌شود .در میان منداییان ، تجرد گناد است و هر فرد مندایی با عنوان وظیفه باید ازدواج کند و گفته شده که ازدواج‌شان دورن همسری است . منداییان قبل و بعد از عروسی ، عروس و داماد را تعمید رسمی می‌کنند . در میان آنها لباس عروسی لباس آخرت است . طلاق در دین مندایی نیست اما متارکه‌ای که زن و شوهر به آن راضی باشند ، جایگزین طلاق می‌شود . از مراسم ویژه‌ای که منداییان در صبح روز عقد و تعمید انجام می‌دهند تهیه نان مخصوصی است که با خرما و آداب خاصی پخت می‌شود و ” گنزورا” بر آن دعا می‌خواند و آن را جلو عروس می‌آورند . بزرگان مندایی عروس و داماد را به نان و لباس مقدس سوگند می‌دهند که همیشه به هم وفادار باشند .  اِشخنتا نیز خانه کوچک نمادینی است که آن را رو به شمال با گل درست می‌کنند و درونش شمع روشن می‌کنند و آن را نمادی از حرمت حریم خانه و روشنایی آن می‌دانند .در میان منداییان اگر کسی همسرش را از دست دهد فقط در صورتی می‌تواند دوباره ازدواج کند که فرزندی نداشته باشد .همین طور در ارث نیز تا زمانی که دختر ازدواج نکرده باشد ، دختر و پسر به تساوی ارث می‌برند و در صورت ازدواج نیمی از ارث به دختر می‌رسد .

مرگ در آیین مندایی

گریه و عزا و سیاه پوشیدن در میان منداییان جزو کارهای خلاف دین است . در آیین مندایی اگر بیماری در حال نزع رو به مرگ بود ، او را با آبی که از آب جاری تهیه کرده‌اند تعمید می‌دهند و لباس عروسی‌اش را بر او می‌پوشانند . منداییان معتقدند که روح مرده تا سه روز بالای جسد در قبر می‌ماند و بعد از سه روز حرکتش را رو به آسمان آغاز می‌کند . به همین خاطر آنها قبر را با چیزی به نام سکیندوله که نقش شیر و زنبور و مار و عقرب به نشانه عناصر اربعه دارد مهر می‌کنند . آنگاه بعد از سه روز خانه کوچک نمادینی را که از نی ساخته‌اند به نام مندلتا به آب جاری می‌اندازند ، که نمادی از روح آدمی در آب جاری است .

تقویم و روز شماری سال در آئین مندایی

منداییان 12 ماه سی روزه دارند و پنج روز باقی مانده را ، برعکس سایر فرهنگ‌های ایرانی ، پنج روز مبارک پنجه می‌نامند و این روزها را ازمبارک‌ترین و خوش‌ یمن‌ترین روزهای سال می‌دانند . ماه‌های مندایی هر یک نام مخصوصی در زبان مندایی دارند.در نظر منداییان هشت روز از سال نحس است که پنج روز پیش از عید پنجه ، دو روز عید شیشیان و یک روز بعد از یحیی نبی است که آن را به مناسبت کشتار کودکان مندایی توسط امپراتوری روم نحس می‌دانند .

پیشوایان مذهبی و اعتقادات مندائی

اگر مندایی که دارای صفات برجسته جسمی و روحی و از خانواده‌ای سرشناس باشد می‌تواند به مقام کاهنی برسد، ولی کهانت عملاً ارثی است و خانواده‌ای وجود دارد که کهانت قرن‌ها درمیان اعضای آن ارثی بوده است .یک کودک هفت ساله پس از آنکه تحت تعلیم بزرگان مذهبی و شیوخ فرقه قرار گرفت ، در سن 29 سالگی آماده می‌شود به عنوان ” حلالی” در جمع روحانیون حضور یابد و در هنگام انجام تشریفات مذهبی پیش نمازی فرقه را به عهده گیرد . او بعد از چند سال حلالی ، به سمت پیشوای مذهبی ” ترمیده” انتخاب می‌شود و همین ترمیده است که “گنزورا” یا رهبر دینی مندایی از بین‌شان انتخاب می‌شود .مندائیان دارای ۴ پیامبر هستند اولین پیغمبر آنها آدم ، شیتل ، نوح ، سام و یحیی هستند. کتاب مقدس صابئین  یا مندائی گنزا ربا :. یا گنج بزرگ که همان صحف حضرت آدم است . کتابهاى دینى دیگری مندائى ، مثل گنج بزرگ که کتاب عظیم مندائیان است،کتاب بعدی آنها دراشه دِ یحیی نام دارد که به معنای  منقولات یحیی است ، همچنین هشدارهاى یحیى تعمید دهنده که آموزشهاى وی که فرد چگونه سعادتمند و رستگار باشد را دربر مىگیرد، درا دِ نشمته یا کتاب غسل نام دیگر کتاب آنهاست که درباره آداب تعمید و غسل سخن می‌گوید ،  سفر دِ ملوشه و کتاب تاب نهاد صور فلکی کتابهای دیگری هستند که هر ۲ کتاب با موضوع بحث درباره نجوم و احکام افلاک است.  الف ترسر شیاله که از آن با عنوان دیوان هزار و دوازده پرسش یاد میشود در آن هزار و دوازده سؤال دینی مطرح و پاسخ داده شده است ، علاوه برآن کتاب نمازهاى سروقت و دعاهاى مندائى تاکید مى کند ، کتاب روح و روان ، کتاب انسانها وآئین وسنتهاى روحانیت،وکتاب پیمان ازدواج ،کتاب شرح درمورد جسم،صواب وخطا،خطا وصواب، دیوان اواثر عظیم،دیوان سرزمین والاى پادشاهى همچنین دیگرکتابهاى مندائى هستند که همه به خط مندائى نوشته شده است . مندائیان دارای مناسک مذهبی خاص خود میباشند که از مهمترین آنها میتوان به غسل تعمید اشاره کرد که شخص تعمید شونده از سمت راست تعمید کننده (روحانی) وارد آب می‌شود و شخص روحانی بر سر او آب می‌ریزد. با توجه به عقاید این گروه از پیروان ادیان در ایران هر شخص مندائی مکلف است فرزند خود را در سی و یکمین روز تولدش تعمید کند ، هر شخص مندائی در چهار عید بزرگ مندائی باید تعمید شود و با آرمان های هزاران ساله ی مندائی تجدید بیعت کند. از آنجاییکه مندائیان در ایران ، عراق و سوریه  مورد تبعیض قرار گرفته اند در سالهای اخیر تعداد کثیری از این دسته از پیروان ادیان به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند .

معیشت

معیشت منداییان در گذشته با توجه به محیط طبیعی و اقلیمی محل سکونت‌شان ، کشاورزی و پرورش دام و طیور بود . اما آنان به صنعتگری و ساخت ابزار و وسایل زندگی روستایی و تهیه زیور آلات نیز علاقه خاص داشته‌اند . به طور کلی منداییان در ساخت مصنوعات فلزی ، قلمزنی روی نقره و طلاکاری ، هنرمندان ماهری بوده‌اند و قلمزنی روی نقره ، طلاکاری و طلافروشی هنوز هم شغل عمده آنهاست . هنر ” قلم کاری سیاه روی طلا” هنری است که فقط منداییان با آن آشنا هستند ؛ هر چند در سال‌های اخیر ، نسل جوان ، دیگر آنقدرها خود را مقید به ادامه شغل اجدادی نمی‌داند و راه تحصیل و دانشگاه را پیش گرفته است .

برخی از احکام و قوانین مندایی

دین مندایی فاقد سیستم حقوقی قضاوت است. اعتقاد به تاسیس دولت نیز در متون مندایی دیده نمی‌شود. مالکیت محترم است ولی استثمار انسان از انسان نفی شده است. مالیات دینی در دین مندایی وجود ندارد. گنزورا به عنوان قاضی نمی‌تواند به کسی امر و نهی کند . در این دین احکامی چون اعدام و سنگسار وجود ندارد . غیر منداییان حق ورود به این دین را ندارند اما خروج از دین برای  منداییان آزاد است و شامل حکم مرتد نمی‌شود .

رهبر دینی منداییان ایران

در دین مندایی رسیدن به مرتبه گنزورایی (genzevra) بسیار مشکل است و کسی که بتواند گنزورا شود  به عنوان رهبر دینی پذیرفته می‌شود. شیخ جبار طاووسی پیرمرد کهنسالی است که صاحب این مقام است . گنزوا باید در تمام مراسم عقد و عروسی و تعمیدهای مهم شرکت داشته باشد. ترمیده (tarmide) و حلالی (halali) دو مقام دینی هستند که حالت دستیاران گنزورا را دارند و می‌توانند عقد زن بیوه را بدون حضور گنزورا انجام دهند .

انجمن صابئین مندایی

این انجمن که در سال ۱۳۴۹ شمسی توسط شیخ سالم صبوری ، رهبر دینی صابئین در آن زمان بنا نهاده شد. در سال ۱۳۵۹ با اساسنامه‌ای در چهار فصل و ۲۴ ماده مجوز تاسیس گرفت . این انجمن در اهواز انجمنی قومی ، دینی است که به امور داخلی و مشکلات اجتماعی منداییان ایران می‌پردازد و علاوه بر آن ، زیر مجموعه‌هایی نیز برای آموزش زبان ، فرهنگ و دین مندایی دارد. هیات مدیره ۱۳ نفره این انجمن با رای گیری در اهواز و حومه انتخاب می‌شوند . از آن میان ، روحانیون مندایی یک نفر را برای شرکت در هیات مدیره انتخاب می‌کنند . منداییان سایر شهرها به صورت رای گیری سنی کسی را به عنوان نماینده تعیین می‌کنند تا با انجمن در ارتباط باشد .

آنها دارای ۴ عید بزرگ میباشند که عبارت اند از : عیدفل ، عید پروانایا ، عید میلاد یحیی معمدان . عید دهوا ربا (عید بزرگ)

عیددهوا ربا (عید بزرگ)

دهوا ربا روز اول ماه دولا (برابر  دوم مرداد) روز عید بزرگ و اصلی مندائیان است. ماه دولا اولین ماه سال نو به حساب آمده، عموماً با ماه مرداد در گاه شماری شمسی برابر است.مندائیان از ساعاتی قبل از شروع سال نو – از عصر آخرین روز سال پیشین – اقدام به پاکسازی و خانه تکانی کرده، به نظافت شخصی و سپس غسل تعمید پرداخته و این کار با عنوان کنشی زهلی نامیده می شود. هر شخص مندائی در چهار عید بزرگ مندائی باید تعمید شود و با آرمان های هزاران ساله ی مندائی تجدید بیعت کند. مندائیان از عصر آخرین روز سال پیشین تا 36 ساعت بعد یعنی تا صبح روز دوم ماه دولا از منزل خارج نمی شوند.از صبح روز دوم ماه دولا دید و بازدید ها شروع می شود.بازدید از اقوام درجه یک، ‌مادر، پدر و روحانی عالی مقام (گنجور) در روز دوم ماه دولا انجام می شود. شاید بدین خاطر است که دو روز اول و دوم ماه دولا به عنوان دهوا ربا (عید بزرگ) شناخته شده است. ولی در واقع روز عید بزرگ همان روز اول ماه دولا است. این موضوع که چرا مندائیان طی 36 ساعت آغازین سال نو از منزل خارج نمی شوند، همیشه مورد بحث و بررسی داخلی این قوم قرار  گرفته است. دلایلی همچون خانه تکانی، توبه به نفس خویش، ریاضت زاهدانه را روشنفکرانه امرزی مطرح می کنند.ولی در واقع بایستی به روانشناسی اسطوره ای بیشتر بها داد.تغییر سال و پایان پذیرفتن سال پیشین و در آمدن سال جدید همیشه توامان با اضطراب است. اضطراب از اینکه موجودات آسمانی چگونه این تحول را رقم می زنند و آینده را چگونه تقدیر می کنند. سکوت مندائیان و عدم تحرک 36 ساعته آنان، راه را برای غلبه موجودات نورانی بر ظلمت هموار تر می کند. دید و بازدیدهای عید بزرگ تا روز ششم دولا ادامه دارد.

 شیشیان

شیشیان در دو روز ششم و هفتم ماه دولا و از روزهای نحس است. مندائیان به عنوان اشاره دینی به فرشته ای  که قصد شناسایی منازل مندائیان را دارد، شاخه ای از بید یا گل یاس بر سر در خانه هایشان نصب می کنند. این از باورهای غیر رسمی عامه مندائیان است که در این روز هیچ کاری  که موجب تحریک دیوهای ظلمانی می شود نباید انجام داد. برخی از مردم و عموم روحانیون در این دو روز، روزه سنگین می گیرند. روزه سنگین عبارت است از : نخوردن مواد گوشتی و تخم مرغ و مصرف میوه جات و آب. عیدفل ،روز فل از روزهای با شگون و مبارک است. روزی که هیبل زیوا حاصلخیزی را بر زمین گستراند و درختان و باغستانها را پدیدار نمود. اولین درختی که هیبل زیوا کشت نمود درخت خرما بود. پیروان مانی نیز به درخت خرما بی اندازه علاقه داشتند و نشان صلح و حاصلخیزی به حساب می آمد. متون مندایی نیز کراراً درخت خرما را مورد تقدیس قرار داده است. این روز هر چند با شکوه و مبارک است ولی جز اعیاد اصلی مندائیان نیست. روز فل اولین روز ماه تورا (برابر اول آبان و گاه برابر سی ام مهر) است. در این روز به نشانه تقدیس عمل هیبل زیوا در سرد کردن زمین و حاصلخیز نمودن آن  غذایی مرکب از خرما و کنجد درست کرده و می خورند. به همین مناسبت از اول ماه تورا به مدت چهار روز روزه خفیف گرفته می شود. روزه ای که در آن  از مراسم تعمید و ذبح قربانی خبری نیست و خوراک عموم مندائیان از خرما و کنجد و دیگر محصولات نباتی است.این روز جز اعیاد اصلی مندائیان نیست. دلیل آن  واضح است:‌ مندائیان تنها در اعیاد اصلی به ذبح قربانی مراسم تعمید می پردازند و در روزهای نحس به روزه سنگین پرداخته و از ذبح قربانی و اجرا مراسم تعمید پرهیز می کنند. دهوا حنینا (عید کوچک) عید کوچک روز هیجدهم ماه تورا (برابر با هفدهم آبان)‌ است. این روز به مناسبت آغاز بهره برداری از محصولات نباتی زمین جشن گرفته می شود. در روز اول تورا، هیبل زیوا زمین را از حالت گداختگی و مذاب خارج نمود و سرد کرد، و در روز هیجدهم ماه تورا اولین محصولات نباتی از زمین برداشت گردید.این روز نسبت به روز فل بسیار والاتر و با شکوهتر است و جزء اعیاد اصلی مندائیان به حساب می آید.در این روز غذایی موسوم به هوخسا در منازل مندائیان تهیه و تناول می شود. نان برنجی را کوبیده و با کنجد سرخ شده و خرما مخلوط کرده و با ماست میل می کنند.

عاشوریه

این روز به مناسبت غرق شدگان طوفان نوح برگزار می شود و جزء اعیاد اصلی نیست. عاشوریه در اول ماه سرطانا (برابر با سی‌ام آذر) اجرا می گردد. از آنجا که مندائیان برای مردگان خویش مراسم دخرانی – لوفانی برگزار می کنند، مراسم عاشوریه نیز بر همین قاعده برای مردگان طوفان نوح برگزار می شود. دخرانی – لوفانی نوعی غذای آمرزشی است که اجتماع مندائیان، به یاد مردگان خود تهیه کرده و تناول می کنند.در این روز حلیمی مرکب از: گندم، نخود، لوبیا، ماش، عدس، باقلا و لپه (یا جو) تهیه می شود و مندائیان با آمرزش غرق شدگان طوفان نوح خود را تسلی می دهند.ارتباط دهی مندائیان با گذشته خویش از طریق آئینهای مشابه عاشوریه، نشانه هویت تاریخی – قومی آنان است. اینان علاقه وافری به گذشته باستانی خویش دارند و دل از آن  بر  نمی دارند.

پنجه نحس

مندائیان در آخرین پنج روز ماه سنبله (برابر با بیست و پنجم تا بیست و نهم اسفند ماه) به روزه سنگین می پردازند. مراسم تعمید در این پنج روز تعطیل و هیچ نوع قربانی ذبح نمی شود. نماز به وضو گرفتن محدود شده و تنها اول و آخر دعای روزانه قرائت می‌شود. در این پنج روز هیچ نوع عقد و عروسی برگزار نمی شود.

احتمالاً این پنج روز نحس نمادی از پنج اندیشه ظلمانی یا پنج موجود تاریکی (همانند اندیشه مانی) باشد، که در گاهشمار سالیانه مندائیان تجلی کرده است.

پروانایا (عید پنجه)

پنجه مبارک و با شگون از پایان ماه سنبله تا شروع ماه قینا ادامه دارد. ایام پنج روزه پنجه جز هیچ یک از ماههای دوازده گانه مندایی نیست. سال مندائیان 360 روز (هر ماه 30 روز) است  و این پنج روز در حد فاصل ماه سنبله و قینا جا گرفته است. در این پنج روز مندائیان به جشن و سرور و مراسم غسل تعمید می پردازند. از نظر گاه آنان شبهای این پنج روز مانند روز است و مراسم تعمید را میتوان در شب اجرا نمود. آنان اعتقاد دارند این پنج روز شبانه روز سراسر نورانیت و برکت است و هر دعای خالصی استجابت می‌شود. نماز ظهر و عصر در این پنج روز به حال تعلیق درآمده و آیات نماز صبح، مقدس و با برکت است .

برای مندی یک کبوتر ذبح می گردد. گوشت سینه آن  را پخته، و همراه نان و مقداری کشمش و گردو دانه به تناول می‌کنند. قربانی پروانایا فقط کبوتر است.

عید میلاد یحیی

اول ماه هطیا (برابر سوم خرداد) روز میلاد یحیی نبی است. در این روز تعمید و دخرانی انجام می شود. نامگذاری کودکان مندایی در این روز انجام می شود.

اخیراً انجمن مندائیان ایران در این روز جشن با شکوهی در مندی اهواز برگزار می کند که طی آن  کودکان و نوجوانان سرودهای دینی اجرا کرده و یکی از بزرگان قوم به سخنرانی می پردازد و مراسم با خوردن شیرینی و شربت و دعای همگانی پایان می پذیرد.

روز بعداز میلاد یحیی نبی

دوم ماه هطیا (برابر چهار خرداد) روز نحس است. زیرا در این روز مأموران نماینده امپراطوری روم در اورشلیم خانه به خانه به دنبال کودکی بودند،  که نشانه های پیامبری داشت. و به همین خاطر (و بر اساس روایات مندایی) صدها کودک اورشلیمی را به قتل رساندند. در این روز روزه سنگین اجرا می شود  و مراسم تعمید به حال تعلیق در می آید.

مندائیان سبک عبادتی خواص خود را دارند : براخه کلمه عبری به معنی نماز، در روز سه بار انجام می شود. صبح در هنگام طلوع آفتاب (با روشن شدن آسمان) و ظهر یک ساعت بعد از ظهر) و غروب (قبل از غروب کامل آفتاب).

نماز مندائیان رکوع و سجود ندارد. جهت ایستاندن نمازگزار به سمت ستاره قطبی (شمال جغرافیایی) است. قبله شمالی مندائیان موجب این توهم می گردد که : مندائیان ستاره ها را پرستش می کنند. در حالی که اینگونه نیست و مندائیان شمال جغرافیایی را مرکزعرش کبریایی و عالم انوار (بهشت برین) می دانند.آیات نماز در سه وقت : صبح، ظهر و عصر متفاوت است.نماز شب در دین مندائی  وجود ندارد. دعای شب در دو هنگام ادا می شود : یکی قبل از خواب و دیگری قبل از سحر. همانطور که گفتیم نمازهای شبانه در دین مندائیان وجود ندارد. تنها دو دعای شب و قبل از سحر برای مندائیان توصیه شده که اجباری در عمل بدان نیست. نمازهای مندائیان هیچ کدام سجده ندارد. رکوع نیز ندارند ولی گاهگاهی که نام خداوند (یحیی تعمید دهنده)  و یا برخی  فرشتگان بزرگ آورده می شود  کمی به سمت جلو خم شوند و ادا احترام می کنند.

تهیه مقاله : حمید رضا تقی پور دهقان تبریزی ، فعال حقوق بشر

Please follow and like us: