بررسی وضعیت سالمندان و تامین اجتماعی در ایران

هرچند که سالمندی به‌عنوان دوران آسایش و رهاشدن از کار و فعالیت و مشغله‌های گوناگون زندگی به‌شمار می‌آید اما دارای مسائل و مشکلات متعددی است که باید ازسوی کارشناسان و کارگزاران امور سالمندان مورد شناسایی قرار گرفته و برای آن‌ها چاره‌اندیشی شود. امروزه در سراسر جهان جمعیت سالمندان روبه‌گسترش است ازاین‌رو لازم است مشکلات آن‌ها با استفاده از روش‌های علمی شناسایی شود. بنده به عنوان یک فعال حقوق بشر در این پژوهش مسئلۀ رضایت از دوران سالمندی در بین سالمندانِ مقیمِ آسایشگاه و سالمندانِ ساکن در خانه مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که همگی ما میدانیم ایران کشوری است که دارای جمعیت بسیار زیادی از نسل جوان میباشد که این نسل با گذشت زمان پیر و فرسوده میشوند و نیاز به این است که این افراد از طرف دولت و مسولین مورد تکریم و مراقبتهای اجتماعی قرار بگیرند که متاسفانه سالمندان در جامعه ایران از حداقل امکانات رفاهی هم در بسیاری از موارد برخوردار نیستند . اگر ما بخواهیم که سالمندان در جامعه ایران  از یک اوضاع و احوال خوبی برخوردار باشند باید زمانی که آنها در دوران جوانی هستند خدماتی مثل بیمه های درمانی ، بیمه های مکمل تامین اجتماعی را برای آنها در نظر بگیرند البته این گونه از خدمات باید از طرف دولت برای آنها فراهم بشود تا زمانی که آنها به سالمندی میرسند بتواند از خدمات رفاهی خوبی برخوردار باشند . در ایران متاسفانه به دلیل ضعف در مدیریت که یکی از شنیع ترین مظلات جامعه و جمهوری اسلامی میباشد سالمندان از نظر دریافت اینگونه از خدمات تا حد قابل لمسی محروم هستند . در بسیاری از موارد دیده و یا شنیده ایم که فردی سالمند از طرف فرزندان خود در خیابان رها شده و یا فردی دیگر در اثر مشکلات عدیده مالی ناتوان از پرداخت هزینه های مالی و درمانی خود شده است و در شرایط بسیار اسفناکی زندگی میکند . اینها همگی ناشی از سوء مدیریت جامعه و عدم کارایی دولت در حمایت از این قشر از جامعه میباشد . در ایران نظام اقتصادی بسیار آسیب پذیر و میتوان گفت بیماری حاکم بر مردم میباشد ، نظام استخدامی کشور به لطف جمهوری اسلامی و به بهانه خصوصی سازی در شرایط بسیار بدی قرار دارد فساد مالی سر تا سر کشور را فرا گرفته  و نسل جوان جامعه نیز هیچ گونه آینده ای برای خود نمیتواند متصور باشد و همگی به ضعف در سیستم مدیریت کلان کشور میباشد . از آنجائی که متاسفانه جمهوری اسلامی یک حکومت استبدادی میباشد و بیشتر تمرکز این رژیم بر دخالت در امور کشورهای دیگر میباشد و حامی مالی گروه های مساله مثل حماس در لبنان و یا چند گروه دیگر مسلح میباشد و این گروه ها برای بقای خود نیاز به ساپورت مالی دارند اکثر درامد سرانه کشور صرف حمایت از این نوع گروهها میشود . و نتیجه چیزی نیست جز آنچه که ما در حال مشاهده آن هستیم که یک اوضاع و احوال پریشان اقتصادی ، نسل جوانی بدون انگیزه ، و سال خوردگانی بیمارگونه و بدون سرپرستی و پشتیبانی اجتماعی را شاهد هستیم . افراد بسیار زیادی در جامعه ایران هستند که سالیان سال در ادارات دولتی خدمت کرده و بعد از بازنشستگی همین فرد یک خانه برای خود ندارد و یا از حقوق مکفی بازنشستگی برخوردار نیست و همین فرد مجبور میشود به جای اینکه دوران بازنشستگی را در تفریح و در آرامش سپری کند همچنان همانند روزهای جوانی خود کار کند تا بتواند پاسخگوی نیازهای خانواده خود باشد . اینها همگی ناشی از چیست ؟ ناشی از سوء مدیریت کشور ، نبود افراد متخصص در زمینه اقتصادی و جامعه شناسی ، و مهمتر از همه وجود باندهای مافیای بزرگ اقتصادی در کشور که با رانتخواری در حال نابود کردن کشور و مردم و افراد سالمند جامعه هستند . با توجه به تحقیقاتی که در اخیرا انجام گرفت و اين تحقيق با عنوان بررسي وضعيت اشتغال سالمندان بالاي 60 سال مراجعه كننده به سازمان تامين اجتماعي شهر تهران انجام شده است . همچنين بررسي وضعيت سالمندانی كه از نظر مالي در مضيقه اند و نيز وضعيت پوشش حمايتي آنها نيز در اين پژوهش مد نظر مي باشد . هدف از اين بررسي شناخت وضعيت اشتغال سالمندان بالاتر از 60 سال بوده است . مطالعه علمي حاضر با روش مطالعه اسنادي و نيز روش پيمايشي صورت گرفته است . نمونه ها از ميان مراجعه كنندگان به سي شعبه سازمان تامين اجتماعي در شهر تهران، از هر شعبه پانزده نفر و در مجموع چهارصد وپنجاه نفر انتخاب شدند . براي تحليل داده ها از آمار توصيفي و آزمون هايي مانند كاي اسكوئر استفاده بعمل آمده است . نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه 86 درصد از سالمندان اشتغال غير رسمي دارند . همچنين 7/95 درصد پاسخگويان بعد از بازنشستگي در وضعيت اشتغال بسر مي برند ، و 2/7 درصدآنها در حال حاضر دو شغله هستند . 9/70 درصد از پاسخگويان اظهارداشته اند كه درآمدآنها براي هزينه هاي زندگي كافي نيست . 4/97 درصد از پاسخگويان اظهار داشته اند كههم اكنون بصورت قراردادي و موقتي اشتغال دارند . 2/58 درصد از پاسخگويان عمده ترين مشكل فعلي خود را عدم تامين هزينه هاي زندگي اعلام داشته اند . اين مطالعه نشان داد كه نيازهاي مختلف سالمندان بايد بصورت گسترده تر براي تامين امكانات براي رسيدن به شرايط مناسب زندگي مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد . اين موضوع مي تواند در قالب سياست اجتماعي و تدوين برنامه هاي جامع رفاه سالمندان در قالب نظام ارائه خدمات مناسب و متناسب با نيازهاي آنان تدوين و به مورد اجرا گذارده شود اين طر ح با شماره 28-83 در معاونت پژوهشي دانشگاه موجود مي باشد.  همگی این آمارها که از درون خود کشور استخراج گردیده نشان دهنده حقیقتی تلخ از اوضاع و احوال سالمندان در ایران میباشد . از آنجایی که اکثر شهرهای ایران با مشکل آلودگی هوا روبرو هستند و از طرفی دیگر تشعشات سیگنالینگ پارازیتها از طرفی دیگر خیلی زیاد بر سلامت این دسته از شهروندان ایران تاثیر منفی میگذارد ، انسانهائی که همانند یک بچه کوچک روحی لطیف و شکننده پیدا میکنند و نیاز به تکریم و احترام و مراقبت میباشند و این جای شرمساری بزرگ است برای جمهوری اسلامی که اکثر این افراد زمانی نه چندان دور در جامعه به شهروندان در ادارات و در شغلهای آزاد در جامعه خدمت میکردند امروز روزی با مشکلاتی اساسی دست به گریبان هستند . حتی افرادی که در آسایشگاه های سالمندان زندگی میکنند هم از آسیبهای روحی و کمبود در زمنیه مایهتاج در امان نیستند ، سازمانهایی مثل کمیته امداد و سازمان اوقاف ۸۰% منابع خود را صرف دیگر مسائل غیر از اینگونه کمکها به سالمندان نیازمند میکنند ، سازمانی مثل سازمان بهزیستی نیز به دلیل عدم برنامه ریزی و سوء مدیریت مدیران در شرایط میتوان گفت بدی قرار دارد . جمهوری اسلامی در همگی موردهای  اجتماعی مدعی بوده و هست . در اینجا میخواهیم اوضاع سالمندان ایران را با وضع سالمندان در کشور اسرائیل که جمهوری اسلامی مدعی عدم به رسمیت شناختن آن میباشد را در در مقام مقایسه قرار دهیم  میبینیم شرایط سالمندان در ایران بسیار اسفناک بوده و از نظر آماری یک موسسه تحقیقاتی در فرانسه از هر ۵ فرد سالمند در اسرائیل ۱ نفر کار میکند ولی با توجه آمار این موسسه از هر ۵ فرد سالمند در ایران ۳ نفر در حال کار و فعالیت میباشند که این آمار بیانگر عمق فاجعه میباشد . حال قضاوت با خود شما  میتوان به جرات گفت که همگی ریشه در سوء مدیریت و مسولیت پذیر نبودن مدیران امور در زمنیه سالمندان درایران میباشد . با یک مثال ساده برای شما بیان میکنم : در نظر بگیرید شخصی مثل سعید مرتضوی که ایشان هیچ گونه تخصوصی در زمینه مسائل تامین اجتماعی ندارد و همگی زمینه تحصیلی ایشان (( که آن هم باز با کلاه برداری و رانت خواری و نا حق کردن حقوق دیگران به دست آمده )) در زمینه حقوق قضایی میباشد . حال این فرد چگونه به عنوان مدیر ارشد سازمان تامین اجتماعی در این سمت مدت زیادی مسول بوده ؟ جواب این سؤال چیزی نیست جز بیان یک واژه بنام (( پارتی بازی و رانتخواری )) . وقتی در کشوری مثل ایران با این همه منابع مالی و منابع زیر زمینی افراد جامعه بخصوص سالمندان چرا باید در چنین شرایط اسفناکی باشند . حتی میتوان گفت که سالمندان و تامین اجتماعی آنها با روشهای منسوخ شده و غیر قابل کارامد پیش میرود در کشوری که جای متفکرین و دیگر اندیشان پشت میله های زندان میباشد و افرادی مثل نرگس محمدی که صرفا در دفاع از حقوق انسانهای  به ۱۵ سال زندان محکوم میشود نباید بیش از این توقع داشت  . امید وار هستیم که هر یک از افرادی که این مقاله اینجانب را میخوانند و یا از طریق صوتی فایل صوتی آن را می شنوند این نکته را مد نظر داشته باشند. به یاد داشته باشید با سالمندان با احترام رفتار کنید ، چرا که بعد از مدتی من و شما هم به عنوان یک فرد سالخورده به زندگی ادامه خواهیم داد . چون با هر دست بدهیم با همان دست پس میگیریم . با سپاس از همراهی شما .

مقاله از حمیدرضا تقی پور دهقان تبریزی ، فعال حقوق بشر